پديد آورندگان :
خانيكي، هادي دانشگاه علامة طباطبائي , يلفاني، طاهره دانشگاه علامة طباطبائي , تقوا، ارسيا دانشگاه علوم پزشكي آجا
كليدواژه :
كليشه , سلامت روان , تصوير قالبي , بيماريهاي رواني , استيگما , انگ
چكيده فارسي :
مقدمه: سلامت در جهان امروز نقش حياتي دارد و هسته اصـلي و مركـزي در توسـعه پايـدار تلقي مي‌شود. سلامت جامعه، ارتباط عميقـي بـا رشد و توسعه جامعه دارد. بي‌ترديد رسانه‌ها مهم‌ترين منبع اطلاعات بهداشتي براي اغلب مـردم هـستند. هـدف از آمـوزش سلامت، ارتقاي سواد بهداشتي، اتخاذ رفتارهاي سالم و گـسترش فرهنـگ سـلامت در جامعه است. از سويي رسانه‌ها، بزرگ‌ترين مربيان دنياي امروز هستند. با رسانه‌اي شدن دنياي كنوني تعاريف متفاوتي از واقعيتها ديده مي‌شود. از جمله نقش مهم رسانه در دنياي امروز فرهنگ‌سازي است وهمچنين مي‌توان رسانه‌ها را از منابع جامعه‌پذيري افراد محسوب كرد. بسياري از باورها و نگرشها در طول زمان و از طريق القائاتي كه از سوي رسانه‌ها صورت مي‌گيرد در ذهن انسانها شكل مي‌گيرد. ازجمله موضوعات قابل بحث در اين مورد افراد مبتلابه بيماريهاي رواني و انگ يا برچسبهايي است كه از طريق رسانه‌ها به آنها زده مي‌شود و اين استيگما سبب ايجاد نگرش منفي در بين اذهان عموم مي‌شود. هدف اين پژوهش واكاوي انگهاي رواني است كه در خبرهاي حوادث مطبوعات به سوژه‌هاي حوادث نسبت داده مي‌شود.
روش: در اين پژوهش توصيفي از تحليل محتواي كمي استفاده كرده‌ايم. جامعه پژوهش خبرهاي صفحات حوادث مطبوعات پنج روزنامه كثيرالانتشار كشور يعني ايران، جام جم، شرق، همشهري و شهروند در سال 1394 بود. به دليل كمي داده‌هاي خبري، داده‌هاي يافت شده به‌صورت كل شماري مورد بررسي قرار گرفته‌اند. داده‌ها با استفاده از آزمون كاي اسكوئر استقلال مورد سنجش قرار گرفت. روايي محتوايي داده‌ها با استفاده از آزمون اسكات انجام شده است. داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS و در قالب نظريه‌هاي چارچوب‌بندي و داغ ننگ تحليل شده‌اند.
يافته‌ها: بر اساس يافته‌هاي به‌دست‌آمده 9/ 92 %مطالب با محوريت بيماران رواني بوده است و هدف اصلي 33/3% مطالب بر اين بوده است كه بيماران روحي و رواني ديوانه و غيرقابل‌كنترل هستند. 23/6% ديگر مطالب با هدف اين بودند كه بيماران رواني گوشه‌گير و داراي اختلال شخصيت حاد هستند. 20/4% باقي مطالب با هدف بيمار بودن اين افراد براي هميشه اشاره داشتند. 14/3% ديگر مطالب بر اين هدف تأكيد داشتند كه اين‌گونه افراد ضداجتماع هستند. 62/7% مطالب به مؤلفه اختلالات رواني در افراد مبتلا اشاره داشتند و در مرتبه ديگر 31/1% مطالب خشونت را از مؤلفه‌هاي ديگر بيماران رواني مي‌دانند. انحراف اجتماعي و سوءمصرف بيمار هر كدام به ترتيب با 3/1% و 2/7% بيماريهاي روان را با اين مؤلفه‌ها نشان داده‌اند.
بحث: نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه انگهاي رواني به‌صورت مفهومي در اكثر مطالب خبري به بيماريهاي رواني زده مي‌شود و در تيترها و عكسهاي منتشرشده از سوژه‌ها انعكاس مي‌يابد. اين انگها شامل برچسبهاي رواني چون «ديوانه»، «مجنون»، «رواني» و «قاطي» است كه در تيترها بيشتر به چشم مي‌خورد؛ و بازنمايي بيماريها در قالب چنين كليشه‌هاي تصويري اين نتيجه را به‌دنبال دارد كه افراد مبتلا به بيماريهاي رواني قابل‌درمان نيستند و عامل وقوع بسياري از حوادث مي‌تواند بيماريهاي رواني باشد. روزنامه جام جم بيشترين كليشه تصويري متجاوزان جنسي و قاتلان را در مورد بيماران رواني ارائه مي‌دهد. روزنامه‌هاي شهروند و ايران بيشترين تصوير از افراد مبتلا به بيماريهاي رواني را روان‌پريش نشان داده‌اند و روزنامه ايران بيماران رواني را با تصوير وحشي نيز انعكاس داده است. روزنامه ايران بيشترين انگ رواني در تيتر را داراست و كم‌ترين انگ رواني در تيتر از آن روزنامه شرق است. پيامدهاي اين انگها اين است كه بيماريهاي رواني مترادف با «ديوانه بودن» و «غيرقابل‌كنترل بودن» به شمار آمده و افرادي را كه از بيماريهاي رواني رنج مي‌برند از درمان دور كرده و «اعتمادبه‌نفس» و «رفتارهاي اجتماعي» آنان را به مخاطره مي‌اندازد. در حال حاضر رسانه‌ها با تصويرسازيهاي گمراه كننده در انتقال پيامهاي مرتبط با سلامت و روان، بيشتر نقش منفي ايفا مي‌كنند. اما با تغيير نگرش و عملكرد مي‌توان اين تأثيرگذاري منفي را به تأثيرگذاري مثبت تغيير داد. مي‌توان تلاش كرد كه ابزار رسانه به ابزار فعال در جهت مثبت و ارتقاي سلامت تبديل شود و از امكانات نشر و اطلاع‌رساني فراگير رسانه‌اي كمكهاي قابل توجهي گرفت. رسانه‌ها به‌ويژه رسانه‌هاي جديدتر امكان تعاملي دوسويه را فراهم مي‌كنند. با اين وصف، اصحاب رسانه و روزنامه‌نگاران بايد در ايجاد تصويرهاي درست رسانه‌اي از افراد مبتلا به بيماريهاي رواني قدم بردارند و درصدد تصحيح كليشه‌هاي تصويري نادرست از تمامي افراد مبتلا به بيماريهاي رواني باشند؛ و مردمان را از تبيينهاي عامه‌پسند و غيرعلمي پرهيز دهند. آنها بايستي با ارجاع به مشاوران و متخصصان حوزه بيماريهاي رواني دركي درست و شناختي صحيح از اين حوزه به دست آورند چرا كه روزنامه‌نگاران بايد درك درستي از اين افراد مبتلا داشته باشند و اين درك را بيشتر با انگاره‌هاي علمي همراه سازند تا چارچوبهاي عامي كه در جامعه وجود دارد. اگر روزنامه‌نگاران يا اصحاب رسانه درصدد اطلاع‌رساني درست و بر موازين اخلاقي هستند بايد بر اساس ديدگاههاي علمي كه درخصوص بيماريهاي روحي هست، خبر، گزارش يا ديگر محصولات رسانه‌اي خود را توليد و توزيع كنند؛ و از مواضع ايدئولوژيك چارچوب‌بندي‌شده و كليشه‌اي دوري كنند.
چكيده لاتين :
Introduction: Health plays a vital role in the world and it can be considered as a main core in sustainable development. Public health is mainly related to the development of society and growth. Undoubtedly, the media are the main source of hygiene information for the majority of people . The aim of health education is to increase health literacy, adopt health behavior and expand the culture of health in the society. On the other hand, the media are the greatest coaches in the world today. There are different definitions of reality due to the media in the present world.. Nowadays, one of the important roles of the media is enculturation, also, they can be considered as a resource of socialization. Many of the beliefs and attitudes shape in individuals’ mind through the media induction over time. For example, people who have mental illnesses or a stigma given to them by the media which cause negative public attitude. The aim of this study is to investigate the psychological stigmas which are given to the subjects of the incidents in the incident news of newspapers.
Method: In this descriptive study, quantitative content analysis was used. The study population was incidents pages of five widely circulated Iranians newspapers, including Iran, Jam E Jam, Sharq, Hamshahri and Shahrvand in 1394. Due to low news data, the total numbering method was used. Data were evaluated using a chi-square test. Validity of data was tested using Scott test. . Data were analyzed by SPSS software and using framing and social stigma theories.
Findings: According to the results, 92/9 percent of the articles were based upon mental patients and the main goal of 33/3 percent of the articles was to show that mental patients are insane and uncontrollable. 23/6 percent of the other articles say that mental patients are solitary and suffer from acute personality disorders. 20/4 percent of the rest of the articles implied that these people would be mentally sick forever. 14/3 percent of the articles insisted on these people as being antisocial. 62/7 percent of the articles noticed the components of mental disorders in suffering people, while 31/1 percent of the articles pointed out that violence is one of the components of mental patients. Social deviations and patient abuse, respectively showed 3/1 percent and 2/7 percent of components in mental illnesses.
Discussion: The results of this research show that mental labels are tied to mental illnesses conceptually and are reflected in the headlines and photos of the news in the newspapers. These labels include mental tags such as “crazy”, “insane”, “psycho” and “mad” which are the most used in the headlines. Representation of mental illness as a visual stereotype has one result: mental patients are not curable and mental illnesses can be the reason of many accidents and crimes. Jam-E-Jam newspaper has the highest share of visual stereotypes in sex offenders and murderers. Shahrvand and Iran newspapers show mental patients as psychos in most of the cases. Besides, Iran newspaper has showed mental patients as “savages”. Iran newspaper has the highest record in mental labels in its headlines and the lowest number of mental labels belongs to Shargh newspaper. The consequences of these labels are that mental illnesses are equal to some concepts such as “being insane” and “being uncontrollable” which keep patients away from treatment and cure and endangers their “self-confidence” and “social behavior”. Now the media with misleading images convey messages related to mental health and play a negative role. But with the change of attitude and behavior this negative impact can be changed to a positive effect. We can try to turn the media tools into active tools in a positive way and for health promotion, and we can benefit from significant media outreach opportunities. The media, especially new media provide two-way interaction. Nevertheless, media practitioners and journalists should strive to create accurate media images for people with mental illness and seek to correct wrong stereotypes about all people with mental illnesses; avoid peoples from public and non-academic explanations; and refer them to psychiatrics and specialists to gain a proper understanding of this area. Journalists should have a proper understanding of these people and make this understanding more of a scientific idea rather than the general framework that exists in the society. If journalists or media practitioners try to convey the right information based on the ethical standards, they should produce and disseminate their news or reports based on scientific views which are about mental illnesses and avoid ideological positions and framed clichés.
