ارزيابي مقاومت و ارتباط اجزاي ميكرو-مرفولوژيكي ريشه ارقام ديم گندم نان به نماتد سيستي غلات Heterodera filipjevi

Evaluation of resistance and root micro-morphological components in bread wheat rainfed cultivars to cereal cyst nematode (Heterodera filipjevi )

نماتد سيستي غلات از مهم ترين نماتدهاي خسارت زاي گندم و جو در جهان مي باشند. گونه Heterodera filipjevi داراي پراكنش وسيعي در مزارع غلات كشور است. در اين مطالعه، تاثير گونه فوق روي 13 رقم گندم ديم كشوري و نيز اجزاي ميكرو- مورفولوژيكي ريشه در گلخانه و مزرعه بررسي شد. مطالعات ريخت شناسي و ريخت سنجي و هم چنين، مشخصات مولكولي شناسايي گونه H. filipjevi را تاييد نمود. شاخص هاي تعداد سيست، تخم و لارو سن دوم، فاكتور توليدمثل و اجزاي آناتوميكي ريشه ارقام گندم مبناي تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. نتايج نشان داد كه در شرايط گلخانه، كمترين ميزان سيست شيري در هر گياه مربوط به رقم زاگرس با ميانگين 1/75 عدد و كمترين ميزان تخم و لارو و فاكتور توليد مثل مربوط به رقم كوهدشت با ميانگين 1/32 و 0/26 عدد در گرم خاك بود. نتايج حاصله، ارقام مربوطه را بر اساس ميزان حساسيت و مقاومت به نماتد سيستي، در دوطيف، مقاوم و حساس قرار داد. در شرايط مزرعه، كمترين ميزان سيست، مربوط به رقم زاگرس با ميانگين 185/33 عدد در 200 گرم خاك بود. كمترين ميزان تخم و لارو و فاكتور توليد مثل مربوط به رقم كوهدشت با ميانگين عدد 3/76 و 0/68 درگرم خاك بود. در رابطه با مطالعه اجزاي ريشه، بيشترين ضخامت كوتيكول، پريدرم و پارانشيم به ترتيب مربوط به رقم رصد با ميانگين 12، رقم كريم 33 و رقم رصد 41/33 ميكرومتر وكمترين آن، به ترتيب مربوط به رقم كريم 6/67، ريژاو 19/33 و رقم آفتاب 23 ميكرومتر بود. تجزيه ي خوشه اي نيز ارقام موردآزمون را دررابطه با صفات مورد بررسي،كماكان به دو دسته متفاوت گروهبندي نمودكه با نتايج آزمون دانكن نيز تشابه نزديكي داشته و همخواني قابل توجه ي نشان داد.

Cereal Cyst nematode is one of the most important damaging nematodes of wheat and barley in the world. Cereal cyst nematode Heterodera filipjevi has wider distribution in cereal fields in the country. In this study, the effect of mentioned nematode was evaluated on 13 wheat rainfed cultivars and root micro-morphological in greenhouse and field condition. H. filipjevi were identified based on morphometric and molecular characters. The number of cysts, second stage juveniles (J2) and eggs, reproductive factors and anatomical aspects of the root were analyzed. The results indicated that at greenhouse conditions, the lowest milky cyst was related to Zagros cultivar with 1.75 number and the lowest number of cereal cyst nematode eggs and larvae and reproductive factors were related to the Kohdasht cultivar with 1.32 and 0.26 number per gram of soil. Obtained results classified cultivars in two ranges of resistant and sensitive to cyst nematode. In the field, the lowest number of cyst was related to Zagros with 185.33 per 200 g of soil. The lowest number of CCN eggs and larvae and reproductive factors were related to Kohdasht with 3.76 and 0.68 per g of soil. Root components studies, the highest thickness of cuticle, periderm and parenchyma was observed for the Rasad, Karim and Rasad cultivars with an average of 12, 33 and 41.33 micrometers and the lowest was recorded for Karim, Rizhav and Aftab with an average of 6.67, 19.33 and 23 μm, respectively. Cluster analysis was also divided the studied cultivars in two different categories, which this results had a remarkable similarities with Duncan's test results.