اخلاقِ مبتني بر طبيعت؛ بررسيِ رهيافت هستي شناختيِ طباطبايي و فينيس

Nature-based Ethics: A review of Ontological Approach of Allamah Tabatabaii and Finiss

اخلاقِ مبتني بر طبيعت، روش فهم سعادت بر اساس ظرفيت ها و قواي طبيعي انسان است كه در سنت يوناني و به ويژه در ارسطو وجود داشته و بعدها در نگرش آكوييناس و سنت آكوييني دنبال شده است. جان فينيس، كه از جمله انديشمندان معاصر و از پيروان اين سنت اخلاقي بوده، كوشيده است به پيروي از آكوييناس مسير فهم و تحقق سعادت آدمي را بر اخلاقِ مبتني بر طبيعت ترسيم كند. علامه طباطبايي نيز ديدگاه هاي اخلاقيِ خود را بر سرشت طبيعي انسان و ظرفيت هاي طبيعي او مبتني كرده و تقريري از نظريهٔ اخلاقيِ قانون طبيعي را در سنت اسلامي به تصوير كشيده است. بررسي ديدگاه اين دو انديشمند در بُعد هستي شناسيِ ارزش ها، نشان مي دهد كه علي رغم وجود شباهت هاي چشمگير، اين دو ديدگاه، در نوع رهيافت واقع گرايانه و وجودشناسانه و نيز در تعداد، نحوهٔ هستي، و نوع رابطهٔ بين خيرات پايه با يكديگر متفاوت اند. با تحليل اين تفاوت ها، به نظر مي رسد رهيافت علامه در بُعد وجودشناختيِ نظريهٔ اخلاقيِ قانون طبيعي، از توجيه معقول تر و قابل دفاع تري نسبت به فينيس برخوردار است. اين مقاله مي كوشد در بُعد وجودشناختيِ مسائل مربوط به نظريهٔ قانون طبيعي، ديدگاه اين دو انديشمند را درباره اخلاقِ مبتني بر طبيعت تحليل و بررسي كند.

Nature- based ethics is the way of understanding felicity on the basis of man's natural capacities and powers, which had existed in Greek tradition, especially in Aristotelian one, and was later followed in St. Aquinas's attitude and his tradition. John Finiss, one of the contemporary thinkers and followers of this moral tradition, has tried to depict the path of understanding and realization of man's felicity through nature-based ethics, following Aquinas. Allamah Tabatabaii has also based his moral views on man's natural characteristic and capacities and provided an account of ethical theory of natural law in Islamic tradition. Reviewing the views of these two thinkers in terms of ontology of values shows they are different in the type of realistic and ontological approach, and the number, the manner of existence, and the type of relationship between basic goods, despite significant similarities. The analysis of these differences indicates that Tabatabaii's approach in ontological dimension of moral theory of natural law is more reasonable and defensible than that of Finiss. The present paper seeks to review and analyze the views of these two thinkers about the nature based-ethics in terms of ontology of issues related to the theory of natural law.