معرفت فطري و رابطه ي آن با معرفت هاي حاصل از ساير قواي ادراكي از ديدگاه شيخ‌اشراق

Inherent Knowledge and Its Relationship with the Kinds of Knowledge Acquired Through Other Perceptive Faculties

نظام معرفت شناسي اشراقي نظامي متعالي است كه مي تواند جايگاه معرفت فطري و رابطه آن با ساير معرفت هاي بشري را تبيين كند. بداهت، خطاناپذيري، ثبات، عموميت و قابليت پذيرش وصف كليت و تشكيك از جمله شاخصه هاي معرفت فطري از ديدگاه سهروردي است. دامنه مفهومي معرفت فطري در نظام نوري و علم النفس اشراقي توسعه ويژه اي پيدا مي كند، به نحوي كه در بازخواني مفاهيم و نظريات مربوط به حوزه ادراكات، محتمل است كه معرفت حسي زير مجموعه معرفت فطري قرار گيرد. معرفت عقلي از ديدگاه اشراق كار كرد تحليلي، انتزاعي تور تركيبي دارد و به طور كلي از نوع حصولي است و از معرفت فطري متمايز است. اما معرفت عقلي از ديدگاه سهروردي به نحوي تبيين شده است كه مي تواند با معرفت فطري رابطه قويمي داشته باشد. معرفت قلبي نيز در برخي اقسام شاخصه هايي دارد كه با شاخصه هاي معرفت فطري يكي است. در اين مقاله، با توجه به جايگاه كانوني معرفت فطري در دستگاه فكري مربوط به علم اشراقي كوشيده ايم با ذكر شواهد و مستنداتي و با روشي توصيفي- تحليلي اين مسائل را بررسي كنيم.

Illuminationist epistemology is a transcendent system which can explain the position of inherent knowledge and its relationship with other kinds of human knowledge. Self-evidence, infallibility, stability, generality, potentiality to describe the universality and gradation are among the features of inherent knowledge in Sohrevardi's view. The conceptual scope of inherent knowledge expands particularly in luminous system and illuminationist science of soul, such that empirical knowledge is possibly a sub-category of inherent knowledge when rereading the concept and theories related to modes of perception. According to Mulla Sadra's illuminationist view, intellectual knowledge has an analytical, abstract, and combinative function, is generally acquired and distinct from inherent knowledge. According to Sohrevardi's view, however, intellectual knowledge is explained in a way that can have a strong relationship with inherent knowledge. Some kinds of intuitive knowledge have also features which are the same of those of inherent knowledge. Using a descriptive-analytical method and citing evidence and documents, the present paper seeks to study these issues, given the central position of inherent knowledge in the intellectual system of illuminationist knowledge.