ديدگاه جاناتان ادواردز و فيض كاشاني درباب رابطه عقل و ايمان

Rereading Jonathan Edwards’ and Feyz Kashani’s Views on the Relationship between Reason and Faith

در اين مقاله ديدگاه جاناتان ادواردز و فيض كاشاني درباب رابطه عقل و ايمان، به روش توصيفي-تحليلي، مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج بر آمده نشان مي دهد كه جاناتان ادواردز و فيض كاشاني به عنوان دو الهيدان تأثير گذار اسلام و مسيحيت در چهار چوب الهياتي تأكيد خويش را بر كاركرد قلب معطوف داشته اند، اما علي رغم موقوف دانستن عملكرد مومنين بر رؤيت قلبي، هيچ گاه منكر معرفت عقلاني نگشته و آنرا حذف و يا تقبيح ننموده اند. تعبير اين دو متأله در باب عقل در نظر ابتدايي يكسان به نظر مي رسد اما نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه ادواردز با وجود قبول معرفت عقلاني، اين نوع معرفت را در ساختار عملي ايمان مومنين بي تأثير مي شمارد، در حاليكه فيض عقل را بسترساز معرفت عملي قلب و داراي نقش ايجابي مي شمارد. در اين راستا فيض نه تنها بر خلاف نظر ادواردز عقل را در جريان ايمان عملي خنثي نمي شمارد بلكه برعكس معتقد است كه درجات ايمان بسته به درجات عملي و عقلي مومنين متغير خواهد بود. گرچه از نظر فيض هم مانند ادواردز علم هيچ گاه به تنهايي تعيين كننده نيست و علم همراه با تصديق قلبي كه مورد افاضه ي الهي واقع مي شود.

In this article, by adopting descriptive-analytic method, Jonathan Edwards’ and Feyz Kashani’s views on the relationship between reason and faith have been evaluated. The derived results portray the fact that Edwards and Kashani, as two influential theologians of respectively Christianity and Islam, have robustly laid stress upon the role of heart (illumination) in theological frameworks; they have neither denied the role rational knowledge plays in human life nor eliminate/reproach it, though considering believers’ performances as reliant mostly on hearty (illuminative) discernment. These two theologians’ jargons on reason seems prima facie as identical, but this research will throw light of inquiry upon the fact that Edwards, in spite of giving a minimum role to rational knowledge, considers it to be effectless on believers’ practical structure of faith, whereas Kashani considers it to have a positive role in providing bedrock for heartfelt practical knowledge. On this detail, not only does Kashani, in contrast to Edwards’ view, give an important role to reason in practical faith but maintains that degrees of faith will vary on the basis of believers’ intellectual and practical potentials. Though one may not forget that Kashani, in line with Edwards, holds that mere knowledge can never be sufficient and knowledge will occur once hearty affirmation entered on the scene-which is a matter of divine impartation (exuberation)-