مرامنامه اخلاقي در علوم؛ چيستي، چرايي و روش تهيه

A Moral Code of Conduct in Sciences: It's Essence, Argument and Method of Preparation

به‌رغم پيشرفت‌هاي بسيار‌‌، در حوزۀ تهيه و تنظيم مرامنامه‌هاي اخلاقي كار زيادي در ايران انجام نشده است. در نتيجه، تعارض‌هاي اخلاقي در فعاليت‌هاي اجتماعي و علمي به آسيبي جدّي در جامعه بدل شده‌اند. از آن‌جاكه در سال‌هاي اخير بسياري از متخصصان دغدغۀ ارائه دستورالعمل‌هاي اخلاقي - مبتني بر فرهنگ ايراني اسلامي - داشته‌‌اند‌‌، تدوين شيوه‌نامه و روش تنظيم اين مرامنامه‌ها بايسته و ضروري است. مقالۀ حاضر با هدف تدوين روش‌ تهيۀ اين مرامنامه‌ها انجام شد. نتايج بررسي‌‌ها نشان داد تهيۀ ‌‌مرامنامه‌‌ها از شش مرحله تشكيل يافته است: 1) يافتن مواردي كه نياز به تصميم اخلاقي دارند‌‌‌‌؛ 2) مشخص ساختن دست‌اندركاران نيازمند به كدهاي اخلاقي‌‌‌‌؛ 3) بازشناختن چالش‌هاي اخلاقي در آن علم‌‌‌‌؛ 4)تعيين اصول اخلاقي‌‌‌‌‌‌؛ 5) تعيين رويكرد مبنايي در اخلاق و ‌‌6) تدوين مرامنامۀ اخلاقي در آن علم. البته‌‌، لازم به ذكر است ملاحظاتي براي پيش از تهيۀ مرامنامه و براي استفاده از آن هم مطرح شده است.

Despite great progresses in Iran, there are very few works on the making and formulation of moral codes of conduct. As a result, moral conflicts in social and scientific activities have turned into a serious pathology in society. Since many specialists have been concerned about providing moral codes based on Islamic-Iranian culture in recent years, it is necessary to compile the regulations and method of formulation of these codes of conduct. The present paper was written with the aim of compiling a method of formulation for these codes of conduct. Findings show that the formation of codes of conduct has six stages which are as follows: 1. Finding cases which need moral decisions; 2. Specifying those in charge who need moral codes; 3. Recognizing moral challenges in that science; 4. Determining moral principles; 5. Specifying a fundamental approach in Ethics; and (6) Formulating a moral code of conduct in that science. Of course, it should be noted that some considerations have been proposed regarding the pre-preparation of the code of conduct and also for its utilization