تحليل عاملي مرتبه پايين تر از عوامل اساسي شخصيت بر اساس مطالعه فرهنگ واژگاني زبان فارسي

Lower order factor analysis of personality factors based on Persian lexical study

مقدمه: باوجود اينكه نزديك به يك قرن از پژوهش در حوزه مطالعات فرهنگ واژگاني و نظريه صفات شخصيتي مي گذرد تحقيقات معدودي در جامعه ايراني در جهت استخراج عوامل مرتبه پايين تر شخصيتي استخراج شده از طريق مطالعات فرهنگ واژگاني صورت گرفته است. اين پژوهش به منظور توسعه يك مدل مبتني بر تحليل عاملي از شخصيت بر اساس مطالعه فرهنگ واژگاني در فرهنگ ايراني اجرا شد. روش: اين پژوهش از نوع تحقيقات بنيادين و از نظر جمع آوري داده ها نوعي تحقيق زمينه يابي است. جامعه پژوهش كليه دانشجويان دانشگاه هاي تهران بودند كه 763 دانشجو از ميان آن ها به طور تصادفي خوشه اي به چك ليستي مستقل از 147 صفت شخصيتي كه توسط محققان بر اساس الگوي مطالعات فرهنگ واژگاني شخصيت از كتب فرهنگ لغات و ضرب المثل هاي فارسي تهيه شده بود پاسخ دادند و در انتها مدل 5 عاملي شخصيت در فرهنگ ايراني توسط روش تحليل عامل اكتشافي يا چرخش واريماكس اكتشاف شد. يافته ها: تحليل عاملي مرتبه پايين تر با روش مولفه هاي اصلي- چرخش متمايل بر روي ابعاد مدل پنج عاملي استخراج شده در فرهنگ ايراني (ابعاد روان رنجور خويي، توافق پذيري، وظيفه شناسي، برونگرايي آميخته با عقلانيت، و بعد متانت) بكار گرفته شد. به منظور تعيين خرده مولفه هاي هر يك از ابعاد شخصيت از روش تحليل موازي استفاده شد. نتايج تحليل عاملي مرتبه پايين تر گوياي اين بود كه علي رغم شباهت هايي بين رويه هاي اكتشاف شده براي عوامل شخصيت تفاوت هاي بارزي بين مدل فعلي تحقيق با مدل هاي شناخته شده جهاني وجود دارد. نتيجه گيري: مقايسه مدل هاي سلسله مراتبي مطالعه فرهنگ واژگاني فعلي با مدل هاي نظري دلالت هاي مهمي را در توسعه مدل هاي شخصيت منطبق بر فرهنگ ايراني به همراه دارد كه بايد مورد توجه سازندگان ابزار شخصيت قرار بگيرد.