عنوان مقاله :
قلب آوايي در زبان فارسي و برخي گويش هاي ايراني
عنوان به زبان ديگر :
Metathesis in Persian and Some Iranian Dialects
پديد آورندگان :
كرد زعفرانلو كامبوزيا، عاليه دانشگاه تربيت مدرس , تاج آبادي، فرزانه , محمودي بختياري، بهروز دانشگاه تهران - دانشكده هنرهاي زيبا
كليدواژه :
زبان فارسي , واج شناسي , نظريه بهينگي , توالي رسايي , قانون مجاورت هجا
چكيده فارسي :
در اين مقاله به بررسي پديده واجي قلب در زبان فارسي پرداخته شده است. براي انجام اين مطالعه، حدود 2000 واژه از فارسي معيار و گويش هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفت و تعداد 60 واژه به دست آمد كه در آنها فرايند قلب بين دو واج مجاور صورت گرفته بود.پس از دسته‌بندي اين كلمات بر اساس تعداد هجاهاي موجود در آنها و محاسبه بسامد آنها از نظر تعداد هجا، هجابندي آنها با «اصل توالي رسايي» و«قانون مجاورت هجا» مطابقت داده شد. از ميان سه رويكرد واج شناسي خطي (رويكرد قاعده بنياد)، واج شناسي غيرخطي و واج شناسي نظريه بهينگي، رويكرد سوم كارايي بهتري از خود در مطالعة قلب نشان داد و معلوم شد كه قلب را مي‌توان يك فرايند واجي همزماني در زبان فارسي دانست. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه در فارسي نو، كلماتي در فرايند قلب شركت مي‌كنند كه حداكثر داراي سه هجا باشند و در ميان همين كلمات، بسامد كلمات دو هجايي از بقيه بيشتر است. همچنين مشخص شد كه كلماتي كه امروزه در فارسي نو بر روي آنها پديدة قلب صورت مي گيرد، كلمات قرضي هستند و ريشه فارسي ندارند.
چكيده لاتين :
This article deals with the phonological phenomenon of metathesis in Farsi. In order to carry out this research, about 2000 words from standard Farsi and its several dialects were studied, and 60 words were extracted, in which metathesis in two adjacent phonemes had occurred. After classifying these words according to their number and frequency of syllables, their syllabifications were checked according Sonority Sequence Principle (SSP) and Syllable Contact Law (SCL). Among the three major phonological approaches (the rule-based approach, the non-linear phonology, and the Optimality Theory), the third one turned out to be more efficient in the study of metathesis, and revealed that this phonological process may also be accounted for a synchronic phenomenon in Farsi. The results of this research show that in New Persian, the words entering this process should have three syllables at most and those with two syllables are the most frequent. It was also shown that all the words which undergo this process are loan words, and do not have Farsi roots
