تنزل نفوس در عوالم وجود با تاكيد بر ديدگاه ملا صدرا (ره)

The Descension of Being in the Worlds of Existence: Emphasis on the Views of Mulla Sadra

نفس ناطقه انساني از اسرارآميزترين موجودات جهان هستي است كه كانون توجه بسياري از دانشمندان و از جمله فيلسوفان اسلامي بوده است. فلاسفه اسلامي تلاش كرده اند پرده از معماي رازگونه هستي و چيستي آن بردارند. يكي از مباحث مهم كه پژوهش حاضر كوشيده است با روش تحليلي همراه با نقد و بررسي به آن بپردازد اين مساله است كه آيا نفوس ناطقه انساني قبل از تعلق به بدن در عالم يا عوالمي موجود بوده اند؟ و چگونه به عالم طبيعت نازل شده اند؟ افلاطون، ارسطو، ابن سينا و سهروردي پاسخ هاي متفاوتي به پرسش ياد شده داده اند اما صدرالمتالهين داراي نظر منحصر به فردي است. ايشان در سير نزول هستي از واجب تعالي از عالم عقول، عالم مثال و عالم طبيعت نام مي برد. در نظر اين فيلسوف نفوس ناطقه انساني داراي مراتب وجودي مختلفي است. اين نفوس در عالم عقول به وجود واحد مجرد جمعي عقلي در مرتبه علتشان موجودند و كثرتي در آنها نيست. وقتي بدن مستعدي پيدا شد نفس در سير نزولي كه دارد از تجردش كاسته مي شود و به عالم مثال كه برخي از احكام ماده را دارد نزول مي كند، اين فرو كاستن از تجرد به حد و اندازه اي ادامه مي يابد تا به عالم طبيعت مي آيد و اين در حالي است كه وجود عقلي نفس در عالم عقول و وجود مثالي نفس در عالم مثال همچنان باقي است. اين ديدگاه صدرالمتالهين با اشكالاتي مواجه است. از جمله قول به واحد مجرد جمعي عقلي علاوه بر اين كه خارج از محل نزاع است به يك معنا پذيبرش قدم نفوس است كه مورد انكار ايشان است.

Reduction of Souls as Theorized by Mulla Sadra The human articulate soul is one of the most mysterious phenomena of the world of existence in that it has attracted the attention of several scholars and Muslim philosophers. Muslim philosophers have endeavored to unfold the secrets of its existence and nature. One of the main concerns of the present study is an analytical appraisal of the issue whether the articulate soul had belonged to the body prior to its creation، and in what manner(s) it got attached to the natural world state of the body. Plato، Aristotle، Avecinna (Ibn Sina)، and Suhrawardi gave various answers to this query; however، Mulla Sadra’s answer proves remarkable in this context. In his scheme، it is expressed in the descending (reducing) chain of being that starts from the Transcendental Being from the world of the abstracts (intellects)، to that of the ideas، down to that of the nature. According to him، the human articulate soul has several existential levels. In the world of the abstracts (intellects)، they exist as abstract and collective phenomena، hence devoid of multiplicity. When an appropriate body is ready، the soul reduces I its level of abstractness and comes down to the level of ideas that has certain characteristics of the material world. This reduction and decrease in abstractness continues until it reaches the world of nature and gets incarnated in the body. In the meantime، the abstract (intellectual) existence of the soul in the world of the ideas continue. Despite the novelty of Mulla Sadra’s scheme and interpretation، it is not devoid of any problem، e.g.، granted that accepting an abstract، communal phenomenon which lies outside the arena of conflict here، its acceptance might imply pre-existence of souls، a principle that he rejects.