ملاصدرا؛ وحدت تشكيكي يا وحدت شخصي (گذار ملاصدرا از وحدت تشكيكي به وحدت شخصي وجود)

Mulla Sadra; Graded Unity of Being or Individual Unity of Being (Mulla Sadra's transition from Graded Unity of Being to Individual Unity of Being )

نوشتار حاضر درصدد است تا به تبيين فرآيند سير و تحول وجود از وحدت تشكيكي به وحدت شخصي بپردازد؛ در اين راستا ابتدا به بررسي وحدت تشكيكي وجود و مباني آن در حكمت متعاليه و نيز وحدت شخصي وجود و تقريرهاي مختلف آن پرداخته شده و سپس در مقام تحقيق و بررسي بيان مي گردد كه اولاً ملاصدرا به تفكيك آن دو قائل بوده و ثانياً در نظام حكمي خويش از وحدت تشكيكي (ديدگاه ابتدايي) به وحدت شخصي (ديدگاه نهايي) گذر كرده است. صدرا براي اثبات اين فرآيند، ابتدا عليت و كثرت ماهوي را از ماهيت و سپس عليت و كثرت وجودي را از وجودهاي محدود نفي مي كند تا بتواند در گام بعدي، مكانيزم چنين فرآيندي را تبيين كند؛ وي در اين راستا بنابر تحليل خاصي كه از عليت ارائه مي دهد به دو برهان متوسل مي شود: الف) برهان از راه ترقيق عليت ب) برهان از راه عدم تناهي واجب الوجود؛ به عبارت ديگر وي با ارجاع معلول ها به شئون و بر اساس برهان از طريق معلول، مطلوب خود را اثبات كرده و از اين طريق با مبرهن ساختن ادعاي عرفان - وحدت شخصي وجود – موفق به نزديك نمودن فلسفه به عرفان و در نتيجه تعالي حكمت مي گردد.

The point of this article is to explain the process of existence evolution from “graded unity of being” to “individual unity of being“; In this regard، the “graded unity of being” and its fundamentals in “Transcendent Theosophy” as well as “individual unity of being” and its different statements have been primarily investigated، then it would be explained in the position of research and investigation; so that firstly Mulla Sadra presumed the detachment of these two kinds and secondly he represented departure from graded unity (the primary viewpoint) to individual unity (the final viewpoint) in his theosophy. Mulla Sadra initially denied the causality and multiplicity of the “quiddity” and “limited possible beings” in order to be able to explain the mechanism of such process; To prove such explanation he appeals to two kinds of argumentations upon representing a specific analysis of causality: a)Argumentation through cause b)Argumentation through effect. In another word، assigning the effects to the affairs and based on the infiniteness of the necessary being as well as being originating، he proofed his desired idea; thus clarifying the mystical claim- individual unity of being- he became successful in approximating philosophy to mysticism and subsequently the transcendence of theosophy.