بررسي مقايسه اي ديالكتيك در عرفان مولانا و فلسفه ي هگل

ديالكتيك، يكي از شاخص ترين شيوه هاي ايجابي و سازنده ايست كه هر انسان كمال گرايي به وسيله ي آن، با تطوّر ذاتي زندگي در جهت تكامل و سير به سمت غايت حقيقي همراه مي شود. مولانا و هگل، دو متفكّر برجسته، از دو برهه ي زماني بسيار دور از هم هستند كه به بيان جنبه هاي مختلف انديشه ي ديالكتيكي پرداخته اند. پرسش اصلي اين جستار، اين است: بارزترين وجوه مشترك ميان ديالكتيك عرفاني مولانا و ديالكتيك ايده آليست هگل كدام است؟ بايد اذعان كرد كه اگر چه مولانا به طور كلّي مخالف با فلسفه است، اما سخن عرفاني او از چاشني فلسفي خالي نيست. اين پژوهش به روشي توصيفي – تحليلي، ابتدا به توضيح و تبيين انديشه ي ديالكتيكي هگل و سپس شرح مصاديق بارز آن از مثنوي و غزليّات شمس مي پردازد. در نهايت اين نتيجه حاصل شد كه آنچه در مسير دانندگي و تكامل روح انساني با تكيه بر عشقي خالصانه صورت مي گيرد، مهمترين نكته در اشتراك نظر اين دو انديشمند است.