تعامل انسان با طبيعت: يك واكاوي هنجاري

هنجارهاي فرهنگي با تاثير بر نظام ارزش‌هاي فردي و گروهي، تعامل انسان با طبيعت را مشخص مي‌كنند. از مهمترين اين هنجارها مي‌توان به هنجارهاي اخلاقي اشاره كرد كه در آن، طبيعت و اجزاي آن از نظر جايگاه اخلاقي ارزش‌گذاري مي‌شوند. از اين نظر، ديدگاه‌هاي متفاوتي وجود دارند كه به طور رايج در سه دسته كلي انسان محور، زيست محور و زيست‌بوم محور بررسي شده‌اند. با وجود اين، محدود كردن هنجارهاي اخلاقي تعامل انسان با طبيعت به اين سه دسته جاي ترديد دارد، زيرا جهان‌بيني‌هاي ديگري پيرامون رابطه انسان با طبيعت وجود دارند. براي مثال، مي‌توان به جهان‌بيني‌هاي ديني مبتني بر سنت اديان اشاره كرد كه مباني ارزشي ديگري را ارايه مي‌كنند. به همين دليل، اين نياز است تا با توجه به فرهنگ و باورهاي مردم، اين قبيل هنجارها بررسي شوند. پژوهش حاضر با هدف كشف و تبيين هنجارهاي اخلاقي تعامل انسان با طبيعت و در سه مرحله با استفاده از روش تحقيق توصيفي و فن پيمايش انجام شده است. مراحل اول و دوم پژوهش در دانشگاه شيراز و مرحله سوم در دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان به انجام رسيد. جمعيت مورد مطالعه در اين پژوهش، دانشجويان مقطع تحصيلي كارشناسي بودند و از فن مقياس‌بندي چندبُعدي و نظريه رويه‌ها به ترتيب در مراحل اكتشافي و تاييدي استفاده گرديد. پژوهش حاضر با تاييد نظريه ارايه شده نشان داد كه سه ديدگاه هنجاري شامل انسان محوري، زيست‌بوم محوري و خدا محوري پيرامون تعامل اخلاقي انسان با طبيعت در بين جمعيت مورد مطالعه وجود دارد كه مي‌توان آن را در قالب يك مقياس بررسي كرد كه با توجه به يافته‌هاي پژوهش حاضر معرفي و ارايه شده است.