مطالعه اثر برخي اسانس‌هاي گياهي بر دو عامل قارچي پوسيدگي ريشه لوبيا Rhizoctonia solani و Fusarium solani در استان زنجان

Study on the effect of some plant essential oils on two fungal causal agents of bean root rot, Fusarium solani and Rhizoctonia solani in Zanjan Province

اثر بازدارندگی اسانس چهار گیاه دارویی شامل آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.)، نعنا فلفلی (Mentha piperita L.)، رازیانه (Foeniculum vulgare Miller.) و اكالیپتوس (Eucalyptus camadulensis Dehnh.) علیه دو عامل اصلی بیماری پوسیدگی ریشه و طوقه لوبیا (Fusarium solaniو Rhizoctonia solani) در استان زنجان بررسی شد. برای این منظور شاخص ضدقارچی (AI) اسانس‌های مذكور علیه قارچ‌های بیماری‌زا در چهار غلظت ppm100، 200، 300 و 400 و پنج تكرار برای هر تیمار به روش "ظرف پتری معكوس" بررسی شد. براساس نتایج، اسانس آویشن شیرازی در هر چهار غلظت علیه هر دو بیمارگر و اسانس نعنا فلفلی در چهار غلظت علیه R. solani و در غلظت ppm400 F. solani بیشترین اثر بازدارندگی (بازدارندگی كامل، AI=100%) را در سطح معنی‌داری 5% داشتند. برای بررسی اثرات سینرژیستی بین اسانس آویشن شیرازی و نعنا فلفلی، شش نسبت اختلاط از این دو اسانس ارزیابی شدند. نتایج این بخش نشان‌دهنده وجود اثر سینرژیستی بین دو اسانس علیه قارچ F. solani بود. برای بررسی اثر اسانس‌ها و مخلوط آنها بر كنترل بیماری در شرایط گلخانه، خاك گلدان‌ها با هر دو بیمارگر به‌طور همزمان آلوده شده و بعد بذرهای لوبیا قرمز رقم ناز پس از تیمار با غلظت‌های مختلف اسانس‌های آویشن شیرازی و نعنا فلفلی و مخلوط آنها در این گلدان‌ها كشت شدند. غلظت‌ها شامل ppm200، 400، 600، 800،1000، 1500، 2000، 2500، 3000 و 3500 بوده و چهار تكرار برای هر تیمار بكار رفت. تیمار بذرها با اسانس‌ها موجب كاهش معنی‌دار بیماری در گلخانه شد. مؤثرترین نسبت‌های تلفیقی بر كنترل بیماری شامل دو نسبت 40:60 آویشن به نعنا فلفلی و نسبت 20:80 آویشن به نعنا فلفلی بود. مؤثرترین تیمار در آزمون گلخانه‌ای كه بیماری را به‌طور قابل توجهی كنترل كرد، تیمار 40:60 آویشن به نعنا فلفلی در غلظت ppm1500 بود (P=0.05).

Inhibitory effect of essential oils from four medicinal plants, shirazi thyme (Zataria multiflora Boiss.), pepper mint (Mentha piperita L.), eucalyptus (Eucalyptus camadulensis Dehnh.) and fennel (Foeniculum vulgare Miller.) was investigated against two major causal agents of bean root rot in Zanjan province, Fusarium solani and Rhizoctonia solani. For this purpose, anti-fungal index (AI) of essential oils against disease causing fungi was investigated by reverse petri dish method in four concentrations of 100, 200, 300 and 400 ppm in five replicates for each treatment. Based on laboratory results, all concentrations of shirazi thyme and peppermint essential oils had the most inhibitory effect (AI = 100%) on R. solani, also all concentrations of shirazi thyme as well as one concentration of peppermint (400ppm) had complete inhibitory effect on F. solani (P=0.05). To investigate the synergistic effect between essential oil of peppermint and thyme, six mixing ratios of them were assessed. The results indicated synergistic effect between two essential oils against F. solani. To study the effect of essential oils and their mixtures on disease control under greenhouse conditions, the soil of pots was inoculated with both pathogens simultaneously, then the seeds of red bean cultivar Naz were sown after treatment with different concentrations of essential oils with four replications for each treatment (concentrations: 200, 400, 600, 800, 1000, 1500, 2000, 2500, 3000, 3500 ppm). Seed treatment with essential oils decreased the disease significantly. The most effective combination ratios of thyme and peppermint for disease control were 80:20 and 60:40. The most effective treatment for disease control was 1500 ppm of the combination of thyme and peppermint in the ratio of 60:40 (P=0.05).