آثار شدت‌هاي مختلف برداشت بر برخي ويژگي‌هاي رويشي و زايشي گونه L. Dactylis glomerata در منطقه سارال كردستان

Effects of various defoliation intensities on some vegetative and generative attributes of the species Dactylis glomerata L. in Saral rangelands in Kurdistan Province, Iran

ظرفیت چرای مرتع بستگی به میزان تحمل گیاه در برابر از دست دادن اندام فتوسنتزكننده دارد. برای سنجش اثرات قطع (چرای شبیه‌سازی شده) بر گونه مهم مرتعی Dactylis glomerata، قبل از آغاز فصل رویشی سال 1386 اقدام به محصور كردن قطعه‌ای نیم هكتاری مرتع در سامان زردوان سارال شد. در این قرق تحقیقاتی 40 پایه از این گونه به‌صورت كاملاً تصادفی انتخاب شد و هر 10 پایه به تیمارهای قطع تولید از طریق چشمی به میزان‌های 0، 40-20، 60-40 و 80-60 درصد اختصاص یافت. تیمارهای قطع در سه بار و با فاصله یك ماه در سال‌های 89-86 صورت گرفت و برای محاسبه درصد دقیق مقدار برداشت، علوفه برداشت شده پس از خشك كردن در هوای آزاد توزین شدند. به همین منظور، تولید تمامی پایه‌ها (بجز پایه‌های شاهد) در آخر فصل رویشی برداشت شدند. در سال پنجم، بدون اعمال تیمارهای قطع، و در اواخر فصل رویشی اقدام به اندازه‌گیری ویژگی‌های مرگ و میر، ارتفاع، تولید و تعداد ساقه زایشی در تمامی پایه‌ها شد و سپس تمامی پایه‌ها از خاك بیرون آورده شدند تا ذخایر كربوهیدرات‌های محلول و تركیب‌های نیتروزنی ریشه گیاهان اندازه‌گیری شود. همچنین، ویژگی پروتئین خام به عنوان شاخص كیفیت علوفه اندام هوایی نیز مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. با استفاده از طرح آماری كاملاً تصافی نامتعادل، تجزیه داده‌ها انجام شد. بعد از پنج سال، تنها یك مورد مرگ و میر در میان 40 پایه انتخابی دیده شد. نتایج نشان داد كه گونه D. glomerata اثرپذیری بالایی نسبت به شدت‌های مختلف قطع از خود نشان داد، به‌طوری كه عمل قطع باعث كاهش ارتفاع (به ترتیب از شاهد تا قطع سنگین: 54، 35، 36، و 35 سانتیمتر)، تعداد ساقه زایشی (به ترتیب از شاهد تا قطع سنگین: 0/4، 2/1، 8/0 و 1/1)، وزن اندام هوایی (به ترتیب از شاهد تا قطع سنگین: 3/3، 6/1، 7/1 و 4/1 گرم) و وزن ریشه (به ترتیب از شاهد تا قطع سنگین: 3/17، 9/12، 6/8 و 6/9 گرم) شد. تیمار قطع، كربوهیدرات‌های محلول و تركیب­های نیتروژنی را تحت تأثیر قرار نداد. به‌طور كلی، ویژگی‌های كیفیت علوفه گونه مورد بررسی در اثر اعمال قطع تغییری نكردند.

-