گونه‌شناسي «تعليق حكم بر وصف» در تفسير الميزان

Typology of “Taliq al­ ḥukm alal” in Al-Mizan interpretation

قاعده «تعلیق الحكم علی الوصف مشعر بالعلیة» از قواعد مهم زبانی است كه از دیر باز در علوم گوناگون مانند بلاغت، فقه، اصول و تفسیر بدان توجه شده و دانشمندان اسلامی و بویژه اصولیان و فقها در تحلیل‌های خویش از آن بهره جسته‌اند. نویسنده كتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» نیز با اشرافی كه بر علوم مختلف داشته، در تفسیر برخی آیات قرآن كریم از این قاعده استفاده كرده است. مقاله حاضر قاعده مذكور را مورد بازخوانی دقیق قرار داده است. نویسنده بدنبال پاسخ به این سؤال هاست كه در تفسیر المیزان، گونه های وصفی كه حكم بر آنها معلق شده چیست و مبانی علامه طباطبائی در بكار گیری این قاعده و روش استفاده از آن ذیل آیات گوناگون كدام است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد علامه طباطبائی معنای «وصف» در قاعده را بسیار گسترده تر از صفت نحوی و به معنای هر قیدی كه بتواند دائره معنایی جمله را محدود كند می‌داند. وی در تحلیل آیات برای بیان قاعده از سه شیوه استفاده كرده است. در برخی آیات از قاعده «تعلیق الحكم علی الوصف مشعر بالعلیة» به صراحت نام می‌برد و در ذیل آیات زیادی نیز از تعبیر «وضع المظهر موضع المضمر» و نیز تعبیر «بما أنه، بما أنهم»، «من حیث» و مانند آن استفاده می‌كند. آشنایی با مبانی و روش تحلیل علامه طباطبائی بعنوان یكی از مفسران قرآن كریم، زمینه استفاده از این قاعده، ذیل بسیاری از آیات دیگر قرآن را فراهم كرده و راه را برای كشف مدالیل التزامی نوین از كتاب الهی هموار خواهد ساخت.  

Discovering the orientalistsʹ research methods in the Imāmī Hadith Literature and the approaches applied by them for each method, is an introduction to other issues such as thoughts and subjects, as well as, evaluating, analyzing, and criticizing them. The oriental studies in these area are divided into three general methods: historical, comparative, and descriptive, of which each has its own approach; in historical studies there are two approaches of analytical and inter-context analytical, in comparative ones, two approaches of historical-analytical and inter-context analytical, and in descriptive ones, four approaches of historical-analytical, inter-context analytical, phenomenological, and morphological. In addition, in some cases we observe a combination of multi research methods. The present study aims to analyze all orientalistsʹ researches in Imāmī Shiite Hadith heritage, study different types of their studies, and then discover, review, analyze, and evaluate their methodological approaches