چيرگي فراخود بر خود در نمايشنامه عراضه الخصوم و پردازش روانكاوانه شخصيت اصلي «ام سليم»

Domination ofsuperegoon ego in the “Orazat-Al-Khosoum” Drama and psychoanalysis of the character of “Omme- Salim”

نقد روان‌كاوانه یكی از رویكردهای نقد ادبی است كه حدود یك قرن از عمر آن می‌گذرد. در این رویكرد نقدی، اثر ادبی از منظر روان‌شناسی نقد و تحلیل می‌شود. یكی از نمایشنامه‌های عربی كه قابلیت خوانشِ روانكاوانه را دارد نمایشنامه "عراضة الخصوم" نوشته‌ی "علی عقلة عرسان" ادیب سرشناس سوری (1940م) است. در این نمایشنامه شخصیت "ام‌سلیم" جهت دست‌یابی به اهدافش، كُنش و واكنش‌های فراوانی از خود نشان می‌دهد كه بسیاری از این رفتارها برخاسته از ناخودآگاه اوست. مقاله حاضر در پی آن است كه رفتار ام سلیم را بر اساس ساختارهای شخصیت، با تكیه بر نظریه­ی ناخودآگاه فروید بررسی نماید. ام‌سلیم شخصیت بنیادین این نمایشنامه است كه طبق خواسته‌های فراخود رفتار می‌كند. فراخود او جهت رسیدن به اهدافش به مرحله غیر عقلانی رسیده و همین باعث تعارض بین خود و فراخود او می‌شود. نتیجه‌ی این تعارض، چیرگی فراخود بر خود است و در حقیقت ام‌سلیم در این نمایشنامه نماد فراخود است. او همچنین در دو موقعیت برای رهایی از فشار روانی و اضطراب به ساز و كار دفاعی بازگشت دست برده است.

Psychoanalytic criticism is a kind of literary criticisms that has been in practice for a century. In this kind of criticism, the literary work is criticized and analyzed from a psychological perspective. One of the works that has the capacity to being criticized in the scope of psychology is the “Orazat-al- khosoum” play written by “Ali oghleOrsan”. It is considered to be about the problems in an Arab society. The character of “Omme-salim” represents a plenty of actions and reactions that originated from her subconscious. The paper aims to study which of the three personality elements (i.e. ego, superego or id) makes Omme-saleem show such behavior. The analysis of her character is based upon the subconscious theory of Freud. Omme-salim is the main character of the play who takes action according to her superego’s wants. Her superego has entered an irrational phase to achieve her objectives, and this causes a conflict between her ego and superego. This conflict ends in overcoming her superego. In fact, Omme-saleem is the symbol of superego in the play. She also resorts to the defensive mechanism of regression in two situations to be released from mental pressure and anxiety.