طبقه‎بندي و تناسب اراضي براي توسعه‌ي مناطق محروم در چهارچوب اقتصاد مقاومتي مطالعه موردي: شهرستان ريگان، جنوب شرق استان كرمان*

Land Classification and Suitability for Development of Poor Regions in Terms of Resistive Economic Case study: Rigan County, South-East of Kerman Province

حفظ منابع خاك و آب، توسعه‌ي پايدار و اشتغال زايي در مناطق محروم و روستايي به عنوان يكي از مهمترين راهبردهاي مديريت دانايي محـور در كشـور مطـرح مي باشد. مطالعات خاك‌شناسي، قابليت آبياري، طبقه بندي استاندارد و تناسب اراضي براي اصلاح يا جايگزيني كاربري فعلي و همچنين روش هاي نوين آبياري به منظور افزايش راندمان مصرف آب در بخش كشاورزي و افزايش ارزش افزوده توليدات كشاورزي قدم مهمي براي دستيابي به اقتصاد مقاومتي محسوب مي شود. در اين راستا، مطالعه اي در شهرستان ريگان، واقع در جنوب شرق استان كرمان انجام شد. منطقه‌ي مورد نظر بسيار محروم بوده و اين تحقيق از نظر توليد فرصت هاي شغلي براي مردم و الگو قرار گرفتن براي مناطق مجاور مهم مي باشد. اهداف اصلي اين تحقيق امكان سنجي اصلاح و ايجاد قابليت هاي جديد در منابع خاك و آب اراضي منطقه به منظور رفع يا كاهش محدوديت ها در بهبود يا تغيير نوع بهره وري از اراضي و ارتقا اقدامات مديريتي در منطقه مي باشد. جهت نيل به اهداف فوق، مطالعات ميداني ازقبيل مكان يابي و حفر 23 خاك رخ و انجام 160 نمونه برداري از خاك هاي منطقه انجام شد. با استفاده از ساير داده هاي كمكي مانند تصاوير ماهواره اي، نقشه هاي زمين شناسي، پستي و بلندي، اطلاعات هواشناسي، مطالعات پيشتر انجام شده و نتايج تجزيه و تحليل هاي آزمايشگاهي، اقدام به تهيه نقشه هاي موضوعي مختلف مانند ارزيابي منابع اراضي، طبقه بندي استاندارد و قابليت آبياري اراضي براي دو روش آبياري سطحي (سنتي) و موضعي (مدرن) شد. سپس ارزيابي تناسب فعلي و آتي اراضي براي سه نوع بهره وري اراضي شامل گندم آبي، يونجه و خرما صورت گرفت. اراضي منطقه در سه شكل ظاهري دشت دامنه اي، فلات و مخروط افكنه آبرفتي قرار گرفتند. نتايج تحقيق نشان دادند كه خاك هاي منطقه بر اساس روش جامع رده بندي خاك ها در دو تحت رده Salids و Gypsids جاي مي گيرند. از جمله محدوديت هاي قابل اصلاح اراضي منطقه مي توان به شوري و قلياييت، لايه سخت كفه و پستي و بلندي و محدوديت هاي غيرقابل اصلاح نيز به اقليم، مقدار زياد سنگريزه خاك سطحي و عمقي اشاره كرد. با توجه به وجود منابع آب زيرزميني و پس از انجام عمليات عمراني و تغيير روش آبياري و اعمال يك مديريت كارآمد مي-توان تمام منطقه را كه در شرايط باير هستند، به زير كشت انواع بهره وري هاي مناسب (زراعي و باغي) اختصاص داد. بخشي از منطقه كه داراي قابليت كاربري كشاورزي است، براي تيپ بهره وري گندم و يونجه دركلاس تناسب S2 و تمام منطقه براي خرما در كلاس هاي تناسب S1 و S2 قرار مي گيرند. در نهايت مي توان گفت تحقق برنامه هاي توسعه نواحي روستايي، محروميت زدايي و اهداف اقتصاد مقاومتي در بخش منابع آب و خاك با اعمال مديريت مناسب قابل دست‎يابي مي باشد.

Soil and water conservation, sustainable development and job creation were considered as one of the most important of the countryʹs knowledge-based management strategies in poor and rural region. Soil survey, Watering ability, standard classification and land suitability for amending or replacing the current use and also new irrigation methods to increase irrigation efficiency in agricultural part and promote the value added of agricultural production was an important step to achieve resistance economies. In this regard, a study was conducted in the Rigan County located at the South East of Kerman Province. Intended region was very poor and this research was very important in terms of manufacturing career opportunities and get template for nearby areas. The main objectives of this research were the feasibility of modify and production new capabilities in water and soil resource for Eliminating or reducing the restrictions on improve or change land utilization type and promotion of management operations in the region. Field studies including site selection and drilling of 23 soil profiles and 160 soil sampling were conducted to attain above objectives. various thematic maps such as land resource evaluation, standard classification and land Watering ability were prepared for two irrigation method as surface (traditional) and localized (modern) using auxiliaries’ data such as satellite imagery, geological and topographic maps and weather information, previous studies and laboratory analysis result from soil sampling. Then, current and future land suitability evaluation were conducted for three land utilization types including irrigated wheat, alfalfa and the date. Physiographic lands of the study area were piedmont plain, plateau and alluvial fan. The results showed soils based on comprehensive classification of soils (Soil Taxonomy, 2014) are classified into the Salids and Gypsids sub-order category. Land modifiable restrictions and the uncorrectable limitation can be noted salinity and alkalinity, hardpan layer, topography and climate, large amounts of gravel in top and subsoil, respectively. Due to the presence of underground water resources, doing improvement operation, changing irrigation method and performing an efficient management can be planted suitable variety of land utilization types (agriculture and horticulture) for all of the region that were bare land. Part of the region having agricultural capability land use were moderately suitable class (S2) for wheat and alfalfa utilization types and the entire region were suitable class (S1) and moderately suitable class (S2) for date. Finally it can be said that the fulfillment of rural development programs, overcome on deprivation and restrictive economy goals in soil and water resources context are accessible by implementing suitable management