تحليل فضايي شاخص‌هاي توسعه اقتصاد منطقه‌اي در استان آذربايجان شرقي

Spatial analysis of regional economic development indicators in East Azerbaijan Province

شهرنشینی شتابان همگام با تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عوامل ایجاد الگوی نامتوازن شهری و به تبع آن توزیع ناهمگون امكانات از جمله منابع اقتصادی در سراسر كشور از جمله استان آذربایجان شرقی می‌باشد. رویكرد مطالعه حاضر كاربردی بوده كه با بهره‌گیری از روش شناسی «توصیفی – تحلیلی» در راستای تحلیل فضایی شاخصه‌ای توسعه اقتصادی در بین شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی به انجام رسیده‌است. شاخص‌های مورد ارزیابی 14 شاخص اقتصادی می‌باشد كه جهت جمع آوری داده‌های مربوط به آنها از آمارنامه عمومی استان در سال 1391 استفاده شده‌است. جهت تحلیل داده‌های پژوهش از مدل شباهت به گزینه ایده آل فازی (FTOPSIS ) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است كه شهرستان تبریز به‌عنوان مركز استان آذربایجان شرقی با 12/4 فاصله از راه حل ایده آل فازی( ) و 91/8 فاصله از راه حل ضد ایده آل فازی( ) در فاصله دو برابری از بقیه شهرستان‌ها به خصوص شهرستان دوم استان از لحاظ برخورداری از شاخص‌های توسعه اقتصادی یعنی شهرستان اهر با 98/7 فاصله از ( ) و 97/4 فاصله از ( ) می‌باشد. در این بین شهرستان‌های خداآفرین، چاراویماق و جلفا نیز محروم ترین شهرستان‌های استان می باشد. نتایج پژوهش حاكی از یك الگوی مركز – پیرامون در رابطه با برخورداری از شاخص‌های توسعه اقتصادی در سطح استان بین مركز استان و بقیه شهرستان‌های استان می‌باشد. برطرف كردن این مسائل نیازمند تمهیدات جدیدی در زمینه تخصیص عادلانه شاخص‌های اقتصادی در سطح شهرستان‌های استان می‌باشد.

Rapid urbanization along with the social, economical and political transformations has been caused to an uneven pattern of urban and consequently the heterogeneous distribution of facilities such as economic resources across the country, including the province of East Azerbaijan.The present research is a practical study which utilizes "descriptive - analytical" methodology in order to analyze the spatial indicators of economic development in the province of East Azerbaijan. The evaluated indicators of this study are 14 economic indicators of East Azerbaijan province’s counties.. For analyze the data TOPSIS-Fuzzy technique has been used. The result show that there is big gap between Tabriz County as the center of East Azerbaijan Province with 4.12 distance to S+ and 8.91 distance to S- and other cities of Province such as Ahar County as a second city of province with 7.98 distance to S+ and 4.97 distance to S- regarding the enjoyment of economic development indicators. Meanwhile Khodaafarin, Charoymagh and Jolfa counties are the most poor. The result indicate a Center-Periphery pattern regarding the enjoyment of economic development indicators among the counties of East Azerbaijan Province. This issue need new attention in order equal distribution of economic development indicators throughout the Province.The present research is a practical study which utilizes "descriptive - analytical" methodology in order to analyze the spatial indicators of economic development in the province of East Azerbaijan.The evaluated indicators of this study are 14 economic indicators of East Azerbaijan province’s counties. In order to collecting the data, the East Azerbaijan Province Governor General 1391 statistical data have been used. For analyze the data TOPSIS-Fuzzy technique has been used.The result show that there is big gap between Tabriz County as the center of East Azerbaijan Province with 4.12 distance to S+ and 8.91 distance to S- and other cities of Province such as Ahar County as a second city of province with 7.98 distance to S+ and 4.97 distance to S- regarding the enjoyment of economic development indicators. Meanwhile Khodaafarin, Charoymagh and Jolfa counties are the most poor.The result indicate a Center-Periphery pattern regarding the enjoyment of economic development indicators among this counties