بررسي تأثير فاصله روي رديف بر عملكرد دو اكوتيپ گياه دارويي Thymbra spicata L. تحت شرايط كشت در مزرعه

Effects of row distance on yield of two ecotypes of Thymbra spicata L. under field growing conditions

این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر فواصل كاشت بر عملكرد شاخص‌های مورفولوژیك و میزان اسانس دو اكوتیپ از گیاه دارویی زوفایی (Thymbra spicata L.) در شرایط زراعی طی دو سال زراعی 1395 و 1396، به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه ایلام اجرا گردید. تیمارها شامل سه فاصله كاشت روی ردیف (20، 30 و 45 سانتی‌متر) و دو اكوتیپ (ملكشاهی و سومار) بودند. نتایج حاصل از بررسی مركب داده‌ها نشان داد كه فواصل كاشت و اكوتیپ‌های كاشته شده بر بسیاری از صفات ازجمله عملكرد ماده خشك برگ و بوته، درصد و عملكرد اسانس تولیدی، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه فرعی، تعداد گل در بوته و ارتفاع تأثیر معنی‌دار داشت. مقایسه میانگین اثرات ساده و متقابل صفات نشان داد كه با افزایش فاصله كاشت بین بوته‌ها تا سطح 30 سانتی‌متر عملكرد ماده خشك بوته، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه فرعی و قطر تاج پوشش در گیاه افزایش یافت و با توجه به همبستگی مثبت این صفات با عملكرد اسانس درنهایت بیشترین عملكرد اسانس تولیدی در این تیمار مشاهده گردید. در میان دو اكوتیپ نیز اكوتیپ ملكشاهی از نظر عملكرد ماده خشك برگ و بوته، درصد و عملكرد اسانس تعداد شاخه فرعی، قطر تاج پوشش و سطح برگ‌ بر اكوتیپ سومار برتری داشت. نتایج حاصل شده از كاشت دوساله گیاه زوفایی نشان داد كه بیشترین عملكرد ماده خشك بوته، شاخص سطح برگ، تعداد شاخه فرعی، قطر تاج پوشش، طول گل‌آذین و درصد اسانس در سال دوم كاشت در تیمار فاصله روی ردیف 30 سانتی‌متر و اكوتیپ ملكشاهی بدست آمد.

This research was conducted to investigate the effect of row spacing on yield (performance), morphological indices and essential oil content of two ecotypes of Thymbra (Thymbra spicata L.) in field growing conditions during two years of 2016 and 2017. The experiment was conducted in factorial based on randomized complete block design with three replications at the Research Farm of Faculty of Agriculture, Ilam University. The treatments consisted of three-row spacing (20, 30 and 45 cm) and two ecotypes (Malekshahi and Sumar). The results of the combined analysis revealed that plant spacing and ecotypes had a significant effect on many parameters such as dry matter yield of leaf and plant, percentage, essential oil yield, leaf area index, number of branches, number of flowers per plant and plant height. The comparison of the mean for simple and interaction effects of parameters showed that when row distance between plants increased up to 30 cm, plant dry matter yield, leaf area index, the number of branches and canopy diameter increased in the plant. According to the positive correlation of these parameters with essential oil yield, the highest yield of essential oil was observed in this treatment. Among the two ecotypes, the Malekshahi ecotype was superior to Sumar in terms of dry matter yield of leaf and plant, essential oil, percentage and yield, number of branches, canopy diameter and leaf area index. The results of two-year planting of Thymbra spicata indicated that the highest dry matter of plant yield, leaf area index, number of branches, canopy diameter, length of inflorescence and essential oil percentage were achieved in the second year of cultivation in the row spacing of 30 cm and Malekshahi ecotype.