روان شناسي عشق در غزل سعدي

Psychology of Love in Sa’adi’s Sonnet

امروزه در حوزه مطالعات ميان رشته اي، به ارتباط ميان «روان شناسي» و «ادبيات» توجه بسيار مي شود. آثار ادبي از سويي حاصل حالات روحي انسان است و از سوي ديگر، روح و روان انسان را مي پرورد؛ ازاين رو بستر مناسبي براي بررسي و تحليل مفاهيم روان شناختي به شمار مي آيد. شعر عاشقانه، بخش گسترده اي از ادبيات فارسي را در بر مي گيرد. در طول تاريخ ادب فارسي، سعدي از معدود شاعراني است كه عشق را به معني زميني و آسماني آن به اوج رسانده است. عشق از مباحث عمده در روان شناسي تجربي نيز به شمار مي آيد و روان شناسان نامداري چون اريك فروم و استرنبرگ و رنه آلندي به تفصيل درباره عشق و زمينه ها و كاركردهاي آن سخن گفته اند. ميان ديدگاه سعدي و روان شناسي تجربي به عشق، مشتركاتي ديده مي شود كه از آن جمله مي توان به نقش موثر عشق در تكامل و تعالي انسان و نيز تسليم در برابر خواست و اراده معشوق و لزوم ايثار و بخشش در عشق اشاره كرد. مشتركاتي كه بين ديدگاه سعدي و روان شناسي تجربي ديده مي شود، از سويي بيانگر واقع نگري و صداقت سعدي در عشق ورزيدن و اظهار آن است و از سوي ديگر بر پايداري و ثابت بودن بسياري از معيارهاي عشقي سالم و طبيعي تاكيد دارد.

Today much more attention is paid to the relation of "psychology" and "literature" in the field of interdisciplinary studies. Literary works، on one hand، are the result of man's mental states; and they foster man’s spirit، on the other hand; so، it seems being a suitable platform for the study and analysis of psychological concepts. Romance poetry covers a wide section of Persian literature. Sa'adi is one of the few poets who have upgraded love to its highest heavenly and terrestrial meaning throughout the history of Persian literature. Love is also a major topic in empirical psychology، and some well-known psychologists such as Erich Fromm and Robert Sternberg and Renee Allende have spoken in detail about it and its context and functions. The effective role of love in human evolution and excellence، and submission to the will of the beloved، as well as the need for sacrifice and forgiveness are the main commonalities exist between Sa'adi’s points of view and empirical psychology on love. These commonalities reflect Sa'adi's truthfulness and honesty in loving and expressing it، from one hand، and emphasize the sustainability of many healthy and natural love criteria، on the other hand.