اثر آبگريزي لايه سطحي خاك بر ميزان تبخير از سه خاك با بافت متفاوت

Effect of soil surface water repellency on the evaporation rate from three soils with different textures

كاهش تلفات آبياري در اثر تبخير سطحي با استفاده از آبگريزي در خاك سطحي مي تواند كمك قابل توجهي در حفظ آب در شرايط كنوني كه كشورمان دچار كمبود آب است، داشته باشد. در پژوهش حاضر، اثر ايجاد لايه آبگريز در خاك سطحي به صورت لايه مالچ ضد تبخير در سه خاك لوم شني، لوم و لوم رسي مورد بررسي قرار گرفت. بدين منظور، خاك ها به صورت مصنوعي در چهار غلظت متفاوت و به روش زمان نفوذ قطره آب براي حصول چهار درجه مختلف آبگريزي با اسيد استئاريك آبگريز شدند و اثر آن به صورت لايه سه سانتي متري آبگريز سطحي بر ميزان تبخير از لايسيمترهاي كوچك (با ارتفاع و قطر 30 سانتي متر) استقرار يافته در خاك بررسي گرديد. آزمايش ها در مزرعه اي در اطراف شهرستان مرند (با مختصات جغرافيايي (latitude: 38° 25' 16.87'' N and longitude: 45° 47' 30.30'' E) در تابستان 1395 انجام گرفت. آزمايش ها در قالب طرح آماري كاملاً تصادفي با پنج تيمار درجه آبگريزي و در سه تكرار اجرا شد كه پس از تجزيه و تحليل آن توسط نرم افزار SPSS و با آزمون دانكن (سطح احتمال 5 درصد)، مقايسه ميانگين بين ميزان تبخير در درجه هاي آبگريزي مختلف براي هر سه خاك انجام شد. نتايج نشان دهنده كاهش معني دار مقدار تبخير در هر سه خاك داراي لايه سطحي آبگريز بود. همچنين افزايش درجه آبگريزي باعث كاهش بيش تر تبخير سطحي گرديد. بيش ترين ميزان كاهش تبخير با افزايش درجه آبگريزي نسبت به تيمار شاهد (با درجه آبگريزي صفر) در خاك هاي لوم شني، لوم و لوم رسي به ترتيب 78.3 %، 42.2 % و 30.1 % بود.

Reducing irrigation losses due to surface evaporation by using water repellent soil surface can help in maintaining water in the current situation that our country is suffering from water deficit. In this research، the effect of creating a water-repellent layer on the soil surface in the form of anti-evaporation mulch layer was evaluated on three soil textures (sandy loam، loam and clay loam). For this purpose، soils artificially hydrophobized by Stearic acid at four different concentrations and water drop penetration time method to obtain four different degrees of water repellency. And its effect on the rate of surface evaporation from the small lysimeters (with height and diameter 30 cm) located at the ground was investigated in the form of water-repellent layer with three-centimeter thickness. All experiments were conducted at a field in Marand area (latitude: 38° 25' 16.87'' N and longitude: 45° 47' 30.30'' E) in summer 2016. The experiments were performed in a completely randomized design with five treatments degree of water repellency and three replications. After analysis by SPSS and Duncan test (5% level)، the average comparison carried out between evaporation in the different water repellency degrees for three soils. The results showed that the surface the water-repellent layer significantly decreased the amount of evaporation in the mentioned three soils. Also، the surface evaporation reduction rate was increased with increasing the water repellency degree. The maximum reduction of evaporation with increasing in the water repellency degree compared to the control treatment (zero degrees of water repellency) was 78.3 %، 42.2 % and 30.1 % in the sandy loam، loam and clay loam soil، respectively.