بررسي هويت، قدرت و دانش در سه ‌بَرخواني بهرام بيضايي

A Study on Power, Identity, and Knowledge in Bahram Beyzai’s Three Recitations

بهرام بيضايي ازجمله نويسندگان تاثيرگذار در ادبيات نمايشي ايران است. اعم كوشش اين نويسنده از ابتدا بر روي سه محور اسطوره، حماسه و تاريخ بوده‌است كه با تلفيق اين عناصر با درام، خالق آثار متنوعي در ادب معاصر فارسي است. سه ‌بَرخواني بهرام بيضايي از اولين آثار اين نويسنده، شامل سه روايت اساطيري از آرش، اژدهاك و جم است. برخواني اصطلاحي برساخته از زبان اين نويسنده است. اين آثار به عنوان اولين تجربيات نويسنده در اواخر دهه سي به دليل به‌كارگيري زبان ويژه خود در بازسازيِ اسطوره اهميت ويژه‌اي در حوزه روايت دارد. هويت و قدرت اين سه شخصيت اساطيري با توجه به زمان نگارش آن، در بعد از كودتاي 28 مرداد 1332، به طور ناخودآگاه براي خواننده توليد گفتمان مي‌كند. اين مقاله به مساله هويت و قدرت و دانش در سه ‌برخواني مي‌پردازد، تا نقش متن را بر مسايل اجتماعي بررسي كند و قدرت و هويت سه شخصيت اساطيري آرش، اژدهاك، جم و در كنار آنان وزير جم يعني بندار بيدخش را به شكلي نوين و امروزي برجسته نمايد.

Bahram Beyzai is one of the most influential authors in Iranian dramatic literature. His attempts as a writer have been mainly concentrated on myth, epic and history. By combining these elements with drama, he has succeeded in creating a variety of works in contemporary Persian literature. Three Recitations, one of his early works, includes three mythological accounts on Arash, Azhedahak, and Jam. Beyzai uses the term ‘recitation’ in a particular sense. As the author’s first experiences in the final years of the 1950’s, these works are highly significant in the field of narrative due to their particular use of language for recreating myth. Given the period after the 1953 coup in which the works were written, these three mythological figures’ identity and power unconsciously create a discourse for the readers. This paper deals with identity, power and knowledge in Three Recitations in order to study the role of the text in social issues, and also to shed new light on the identity of the three mythological figures Arash, Azhedahak and Jam as well as Bondar-e Bidakhsh, Jam’s vizier.