ارزيابي عملكرد و اجزاي عملكرد دانه و ويژگيهاي روغن ارقام كتان روغني (Linum usitatissimum L.)

Investigation of grain yield, factors of grain yield and oil quality of Linum usitatissimum L.

به منظور ارزیابی عمكرد ارقام كتان (Linum usitatissimum L.) 6 نمونه بذر ارقام مربوطه جمع‌آوری شده از شهرستانهای ارومیه، بافت، ماشیز، مشكین شهر، خلخال و كرمان، از مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی تهیه شد. بذرها برای مطالعات در مزرعه تحقیقاتی این مركز با سه تكرار كشت شدند. پس از اتمام فصل رویش صفات مهم گیاه به عنوان گیاهی دانه روغنی و دارویی شامل تعداد انشعابات، تعداد كپسول، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، میزان چربی دانه و ... با سه بار تكرار اندازه‌گیری شدند. برای استخراج و اندازه‌گیری میزان چربی از روش Leiboritz استفاده شد. نوع اسیدهای چرب و میزان هریك در روغن استخراجی با استفاده از GC تعیین شدند. آنالیز اسیدهای چرب 5 نوع اسید چرب عمده پالمیتیك، استئاریك، اولئیك، لینولئیك و لینولنیك اسید را مشخص كرد. ارزیابی و تحلیل داده‌ها با استفاده از تجزیه واریانس، گروه‌بندی میانگینها و تجزیه همبستگی انجام گرفت. بدین منظور از نرم‌افزارهای آماری SPSS و Excel استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بین برخی صفات مورد مطالعه از جمله تعداد كپسول و میزان چربی اختلاف معنی‌داری را در سطح احتمال یك درصد نشان داد. همچنین همبستگی مثبت و معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد بین میزان چربی و وزن هزار دانه مشاهده شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد از بین نمونه‌های مطالعه شده نمونه مشكین شهر بالاترین عملكرد و میزان روغن و در نتیجه بالاترین میزان اسید چرب امگا 3 را برای كشت در مناطق شمال غرب كشور داشت.

In this study (Linum usitatissimum L.) grain samples that were collected from Khalkhal, Meshkin Shahr, Baft, Mashiz, Kerman and Urmia, were selected from Agricultural and Natural Resources Research Center of West Azarbaijan. Grains were grown in research farm of this center. Important characteristics of this oil and medical seed including: lenght of main and secondary stems, numbers of capsules, 1000 seeds weight, grain yield, oil content and etc, were selected and measured in three replications. Oil content was measured using Leiboritz method. The amounts of main five fatty acids namely; Palmitic, Stearic, Oleic, Linoleic and Linolenic acid were detected and measured by GC. Data were analysed by Excel and SPSS software. There were significant difference among some characteristics such as numbers of capsules and oil content at 1% level of significance. Oil content had positive significant correlation with 1000 seeds weight at 1% level of significance. This study indicated that Meshkin Shahr cultivar had the highest amounts of grain yield and oil content and therefore had the much amounts of omega 3 fatty acid. This sample was suitable for cultivation in North-western parts of our country.