مطالعه خاصيت ضد ميكروبي و تركيب شيميايي اسانس لعل كوهستان (Oliveria decumbens Vent.)

Antimicrobial activity and chemical composition of essential oil from Oliveria decumbens Vent.

گیاه لعل كوهستان (Oliveria decumbens Vent.)، گیاهی است بوته‌ای از خانواده چتریان (Umbelliferae) كه معمولاً در مناطق جنوبی ایران یافت می‌شود. مردم این منطقه به‌طور گسترده‌ای از قسمتهای هوایی این گیاه در درمان بیماریهای عفونی استفاده می‌كنند. هدف از این مطالعه، ارزیابی خاصیت ضد میكروبی اسانس حاصل از اندام هوایی این گیاه بر طیف وسیعی از میكروارگانیسم‌ها شامل باكتریهای گرم منفی و مثبت، قارچهای رشته‌ای و مخمرها با استفاده از روشهای دیسك دیفیوژن و میكروبراث دایلوشن در شرایط آزمایشگاه بوده است. شناسایی اجزای اصلی موجود در اسانس به‌وسیله دستگاه گاز كروماتوگراف(GC) انجام شد. تركیبهای شناسایی شده در اسانس شامل تیمول (9/26%)، كارواكرول (25/0%)، پاراسیمن (3/13%) و گاما-ترپینن (11%) بود. اسانس حاصل از اندام هوایی با میانگین قطر هاله عدم رشد 86/34 میلی‌متر و MIC كوچكتر از l ml-1µ25/0 اثر ضد قارچی خوبی در مقابل قارچهای رشته‌ای و مخمر نشان داد. اثر 2 میكرولیتر از اسانس بر قارچها با قطر هاله عدم رشد بزرگتر از 3/27 میلی‌متر از اثر آمفوتریسین B با قطر هاله عدم رشد كوچكتر از 17 میلی‌متر بیشتر بود. باكتریهای گرم مثبت نسبت به باكتریهای گرم منفی در مقابل اسانس لعل كوهستان حساس‌تر بودند (9/21 در برابر 4/18 میلی‌متر). باكتریهای تشكیل‌دهنده اسپور (جنس باسیلوس) نسبت به اسانس مقاوم بوده و اسانس لعل كوهستان در مقابل باسیلوس‌ها دارای اثر مهاری بود. پسودوموناس آئروجینوزا با قطر هاله عدم رشد كمتر از 8 میلی‌متر از سایر میكروارگانیسم‌ها نسبت به اسانس مقاوم‌تر بود. میكروارگانیسم‌ها از نظر مقاومت نسبت به اسانس گیاهی متفاوت بوده و باكتریها (گرم مثبت و منفی) نسبت به قارچها و باكتریهای گرم منفی نسبت به باكتریهای گرم مثبت مقاوم‌تر بودند. این اثر به تركیبهای فنلی اسانس، به‌ویژه تیمول آن مربوط می‌شود. مطالعات بیشتری لازم است تا كارآیی این اسانس به‌عنوان یك عامل ضد میكروبی ارزیابی گردد.

Oliveria decumbens Vent. (Umbelliferae) is a shrub commonly found in the South East of Iran. Its aerial part is extensively used in herbal medicine. In this study, the antimicrobial activity of O. decumbens essential oil extracted from aerial parts of plant against a panel of microorganisms including gram positive, gram negative bacteria, yeast and fungi were assessed by disc diffusion method and micro broth dilution assay. The chemical constitutes of this oil was analyzed by GC. The main components of essential oil are thymol (26.9%), carvacrol (0.25%), p-cymene (13.3%) and γ-terpinene (11%). This oil exhibited strong antifungal activity against filamentous fungi and yeast with average of inhibition zone (AIZ) 34.86 and MIC≤0.25µl ml -1. The effect of 2 µl of essential oil (IZ≥27.3 mm) is larger than Amphotricin B (IZ≤17) against fungi. The gram positive bacteria are more sensitive than gram-negative bacteria (21.9 Vs 18.4). Spore forming bacteria (Bacillus sp.) are resistant to essential oil and the effect of oil against Bacillus sp. had inhibitory effect (MIC>2 µl ml-1). Pseudomonas aeruginosa were more resistant than others (IZO. decumbens oil, i.e. bacteria are more resistant than fungi and gram negative bacteria are more resistant than gram positive bacteria. These effects are more concerned to phenol components especially thymol. Therefore, further studies are required to evaluate in vivo efficacy.