تأثير سطوح مختلف تنش خشكي و نيتروژن بر عملكرد روغن در گياه دارويي هميشه بهار (.Calendula officinalis L)

The effects of water deficit stress and nitrogen on oil yield of Calendula officinalis L.

به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشكی و نیتروژن بر عملكرد روغن و اجزای آن در گیاه دارویی همیشه بهار (.Calendula officinalis L)، در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاكستان آزمایشی به‌صورت كرتهای خرد شده در قالب بلوكهای كامل تصادفی با 4 تكرار اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی، شامل سطوح نیتروژن به‌ترتیب با صفر، 60 و 90 كیلوگرم نیتروژن خالص در هكتار و دور آبیاری 40، 80 و 120 میلی‌متر تبخیر از تشتك تبخیر بودند. نتایج نشان داد كه اثر دور آبیاری بر عملكرد روغن، عملكرد دانه، درصد روغن، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق و قطر طبق در سطح 1 درصد معنی‌دار است. مقایسه میانگینها نشان داد كه بیشترین عملكرد روغن و عملكرد دانه به‌ترتیب با 3/505 كیلوگرم در هكتار و 3044 كیلوگرم در هكتار از دور آبیاری 40 میلی‌متر تبخیر و بیشترین درصد روغن به میزان 15/24 درصد نیز از دور آبیاری 120 میلی‌متر تبخیر بدست می‌آید. همچنین اثر نیتروژن بر عملكرد روغن، عملكرد دانه، درصد روغن، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق و قطر طبق در سطح 1 درصد معنی‌دار است. مقایسه میانگینها نشان داد كه بیشترین عملكرد روغن، عملكرد دانه از كاربرد 90 كیلوگرم نیتروژن در هكتار به‌ترتیب با 4/377 كیلوگرم در هكتار، 1998كیلوگرم در هكتار و بیشترین درصد روغن به میزان 16/22 درصد از كاربرد 60 كیلوگرم نیتروژن در هكتار حاصل می شود. نتایج این آزمایش نشان داد كه تنش خشكی و كاربرد 60 كیلوگرم نیتروژن در هكتار، درصد روغن در گیاه دارویی همیشه بهار را افزایش داده، اما عملكرد روغن در چنین شرایطی كاهش یافت.

In order to study the effect of water deficit stress and nitrogen on oil yield of Calendula (Calendula officinalis L.), an experiment was conducted at research field of Islamic Azad University of Takestan branch in 2006. Field experiment was carried out as split plot design with 4 replications. Water deficit stress set as main factor with three levels (Irrigation after 40, 80 and 120 mm evaporation from pan class A) and Nitrogen level was 0, 30, 60 and 90 kg ha-1. The results showed that water deficit stress had significant effect on oil yield, seed yield, oil percent, seed weight, seed per capitulum and capitulum diameter (α=1%). Means comparison showed that irrigation with 40 mm evaporation had and the highest oil yield and seed yield with 505.3 kg ha-1 and 3044 kg ha-1 and highest oil percent with 24.15% was achieved under irrigation with 120 mm evaporation. Moreover nitrogen had significant effect on oil yield, seed yield, oil percent, seed weight, seed per capitulum and capitulum diameter (α=1%). Means comparison showed that highest oil yield and seed yield with 377.4 kg ha-1and 1998 kg were achieved under application of 90 kg ha-1 nitrogen and the highest oil percentage with 22.16% was achieved under application of 60 kg ha-1 nitrogen. The results showed that water deficit stress and 60 kg ha-1 nitrogen increased oil percent, while oil yield of calendula decreased in this condition.