توانش به مثابه روش : تاملي درباب روش شناسي فلسفي جورجو آگامبن

Potentiality as Method: a Reflection on Giorgio Agamben's Philosophical Methodology

جورجو آگامبن فيلسوف معاصر ايتاليايي، بنابر گفته خودش در پي تكميل پروژه «فلسفه آينده» والتر بنيامين از مسير نوعي انديشه ديرينه شناختيِ است. آگامبن معتقد است كه كانت پيش از فوكو به «ديرينه­شناسي فلسفي» راه برده اما آن را به انجام نرسانده است. خود او نيز در همين مسير گام برداشته است، اما به دليل تأثيراتي كه از فلسفه هايدگر پذيرفته به شيوه­اي طي طريق مي­كند كه از امثال فوكو فاصله گرفته و راه به برخوردي با كلمات و نفس زبان مي­برد كه آن را «ديرينه شناسي مفاهيم» مي­ناميم. ديرينه­شناسي مفاهيم كاربرد ديرينه­شناسي فلسفي در نسبت با زبان و جايگاهي است كه كلمات در مواجهه آدمي به مثابۀ موجودي گشوده به هستي با هستي دارند. مفهوم، آبستن فهمي خاص و زمان­مند و آبستن «آرخه­اي» است كه تنها با ديرينه­شناسي مي­توان بدان راه يافت. ليكن از نگاه ما فهم درست روش­شناسي فلسفي آگامبن نيازمند دركي روشن از مفهومي بسيار اساسي در كل فلسفه او است كه آن را وامدار ارسطو است: «توانش». توانش گشاينده راهي به آرخه امور است. لذا ديرينه­شناسي در بنياد خود بر توانش استوار است. اين مفهوم براي آگامبن امكان مواجهه­اي متفاوت با مسائل ديرين و امروزين فلسفه و انسان را به طور كلي فراهم مي­سازد؛ و در قلب اين مسائل نيز مسئله هايدگريِ هستي و زبان قرار دارد.

Giorgio Agamben is one of the leading thinkers of our time. He aspires to bring Walter Benjamin's project of future philosophy to completion through a complicated sort of archeological thinking. He believed that Kant had thought of philosophical archeology before Foucault did, and that he did not bring this thought to fruition. Taking the path of philosophical archeology, Agamben's approach is distinguished from that of Foucault due to His debt to Heidegger. This has led to his new treatment of words and the nature of language that can be introduced as an "archeology of concepts." An archeology of concepts involves the application of philosophical archeology to the examination of language and the function of words when man encounters Being as an opened-up being towards Being. The concept is fraught with a particular temporal understanding, in turn loaded with an "arche" which can merely be approached by archeology. This article shows that understanding Agamben's philosophical methodology requires an appropriate conception of an influential concept in his philosophy, namely that of "potentiality". Potentiality paves the way for attaining the arche of things. That is why archeology is fundamentally based on potentiality. This concept has made Agamben's philosophy face new and old problems of man and philosophy in a differentlight. The most significant of these problems is Heidegger's relation of Being and language.