اثر مدت زمان استخراج بر محتوا و تركيب هاي اسانس دو گونه آويشن شيرازي و دنايي در مرحله گل دهي

Investigation of the Effect of Extraction Duration on the Essential Oil Content and Composition of Zataria multiflora and Thymus daenensis under Flowering Stages

جنس آويشن به دليل خاصيت دارويي و زيستي يكي از جنس هاي مهم و به طور كامل شناخته شده است. آويشن شيرازي و دنايي دو گياه دارويي ارزشمند هستند كه در طب سنتي ايران به طور گسترده از ديرباز استفاده مي شده اند. اسانس اين گونه ها يك منبع غني از تيمول است و به همين دليل ويژگي ضد ميكروبي و ضد اكسيداني دارد. در اين پژوهش اندام هوايي گياهان آويشن شيرازي و آويشن دنايي در مرحله رشد زايشي جمع آوري و در سايه خشك شدند. عمل اسانس گيري براي هر گياه با استفاده از دستگاه كلونجر در 3 تيمار زماني يك، دو و سه ساعته و با 3 تكرار انجام شد. اسانس هاي استخراج شده هر تيمار با هم مخلوط و تركيب اسانس هاي مخلوط شده با دستگاه GC و GC/MS شناسايي و تجزيه تحليل شدند. بيشترين درصد اسانس در گياه آويشن شيرازي در تيمار دو ساعت و در گياه آويشن دنايي در تيمار يك و سه ساعت مشاهده شد. در گياه آويشن شيرازي تركيب هاي مهم كارواكرول (29.2%) و تيمول (27.6%)در تيمار دو ساعت، لينالول (19.5%) و تركيب هاي گاما-ترپينن(6.1%) و پاراسيمن (4.8%) در تيمار سه ساعت و در گياه آويشن دنايي تركيب هاي مهم تيمول (36.7 %)، ژرانيول (12.7%)و بورنئول (4.6%) در تيمار يك ساعت، ارواكرول (30.4%) در تيمار دو ساعت و لينالول (6.5%) در تيمار سه ساعت بيشترين مقدار راداشتند. بر اساس مشاهده ها و نتيجه هاي به دست آمده بهترين زمان استخراج اسانس آويشن شيرازي، دو ساعت و آويشن دنايي، يك ساعت مي باشد، بنابراين هزينه هاي اين فرايند بر اساس نتيجه هاي به دست آمده محاسبه، تامين و از صرف هزينه هاي اضافي در استخراج اسانس اين دو گياه جلوگيري مي شود.

Thymus species are well known as medicinal plants because of their biological and pharmacological properties. Zataria multiflora and Thymus daenensis are two valuable medicinal plants which are extensively used in Iranian traditional medicine. Essential oil of Zataria multiflora and Thymus daenensis is a rich source of thymol which gives high antimicrobial and antioxidant activity to these plants. In this research، the aerial parts of Z. multiflora Boiss. and T. daenensis Celak. were collected at the reproductive phase and dried in shade. Extraction operation for each plant was done in 3 duration treatments of one، two and three hours with 3 replications using clevenger apparatus. Essential oils from each treatment were combined، identified and analyzed by GC and GC/MS. The highest percentage of essential oil of Z. multiflora Boiss. Was obtaind in two hours treatment and in T. daenensis Celak. in one and three hours. The main constituents of Zataria multiflora Boiss. were carvacrol (29.2%) and thymol (27.6%) in two hours treatment، linalool (19.5%)، terpinene (6.1%) and p-cymene (4.8%) in three hours treatment; while in Thymus daenensis Celak. thymol (36.7 %)، geraniol (12.7%) and borneol (4.6%) in one hours treatment، carvacrol (30.4%) in two hours treatment and linalool (6.5%) in three hours treatment. In conclusion، the best extraction duration for Z. multiflora essential oil is two hours، whereas for T. daenensis، is one hour. Therefore، the process will become cost effective، accordingly.