ارزيابي تحمل به شوري سه رقم انجير بر اساس ويژگي هاي رشد، فيزيولوژي و توزيع يون در گياه

Assessment of Salinity Tolerance of Three Fig Cultivars Based on Growth and Physiological Factors and Ions Distribution

تنش شوري يكي از عامل هاي مهم محدود كننده توليد انجير به ويژه در منطقه هاي خشك و نيمه خشك مي باشد. به منظور بررسي تاثير سطح هاي شوري 0/6، 4 و 8 دسي زيمنس بر متر بر 3 رقم انجير ’سبز‘، ’پيوس‘ و ’شاه انجير‘، آزمايشي به صورت فاكتوريل (3×3) در قالب طرح كامل تصادفي در چهار تكرار اجرا و برخي از ويژگي هاي رشدي و فيزيولوژيكي اين سه رقم ارزيابي شد. شوري به طور معني داري موجب كاهش طول و قطر شاخه، وزن خشك شاخه و ريشه و افزايش پرولين در برگ هر سه رقم شد. در دو رقم پيوس و شاه انجير كلروفيل a و كلروفيل كل كاهش يافت، ولي كلروفيل b، نسبت a/b و كاروتنوئيد تغييري نداشت. در رقم سبز مقدار كلروفيل b و كل افزايش يافت، ولي مقدارهاي كلروفيل a و كارتنوئيد تغييري نكرد. با اين حال نسبت كلروفيل a/b در اين رقم كاهش يافت. تنش شوري موجب افزايش فاكتور F0 و كاهش FM و Fv/FM شد و به فتوسيستم 2 آسيب رساند. غلظت يون هاي كلر و سديم در ريشه هر سه رقم بيشتر از شاخه ها و برگ ها بود؛ اما در دو رقم پيوس و شاه انجير در تيمار 8 دسي زيمنس بر متر غلظت سديم در برگ ها از ريشه ها نيز بيشتر شد. موثر بودن ساز و كار برون داري سديم و كلر در ريشه ها بين سه رقم متفاوت بود، به طوري كه اين ساز و كار در رقم سبز بيشتر موثر بود. غلظت پتاسيم در برگ و ريشه دو رقم پيوس و شاه انجير با افزايش شوري كاهش يافت، اما در رقم سبز تغييري نكرد. نسبت K+/Na+ در هر سه رقم در شرايط تنش كاهش يافت. تحمل به شوري رقم ها با توجه به مقدار كاهش رشد و بهره گيري از ساز و كار برون راني سديم و كلر به ترتيب ’سبز‘> ’پيوس‘> ’شاه انجير‘ قابل دسته بندي است.

Salinity stress is an important limitation in fig production، especially in arid and semi-arid areas. To investigate the effect of salinity levels (0.6، 4 and 8 dS m-1) on 3 fig cultivars of ‘Sabz’، ‘Peyvas’ and ‘Shahanjir’، a factorial (3×3) experiment was done in a completely randomized design with four replications and some growth and physiological parameters were evaluated. Salinity reduced shoot length and diameter، dry weight of shoots and roots and increased proline in leaves of three cultivars، significantly. Total chlorophyll (Chl) and Chla decreased while no change in Chlb، Chla / Chlb ratio and carotenoids were observed in two Peyvas and Shahanjir cultivars. In cultivar Sabz، no changes in Chla and carotenoids were observed، but Chlb and total Chl increased and a/b ratio decreased.Salinity stress increased F0 and decreased FM and Fv/Fm and damaged photosystem II. The Na+ and Cl- ion contents were higher in roots than in shoots and leaves in all three cultivars. In ‘Peyvas’ and ‘Shahanjir’ cultivars at 8 dS/m salinity the Na+ concentration was higher in leaves than in shoots and roots.. Efficacy of Na+ and Cl- exclusion mechanisms in roots differed among cultivars and it was most effective in ‘Sabz’. K+ concentration in leaves and roots of Shahanjir and Peyvas cultivars decreased by increasing salinity، but did not change in ‘Sabz’. K+/Na+ ratio reduced under salinity conditions in all studied cultivars. Salinity stress tolerance among fig cultivars on the basis of growth factors and Na+ and K+ exclusion mechanisms was in the following order: ‘Sabz’> ‘Peyvas’> ‘Shahanjir’.