ارزيابي منابع مقاومت به بيماري زنگ زرد در ژنوتيپ هاي منتخب گندم در برابر نژاد هاي Puccinia striiformis f. sp. tritici

The Evaluation of Stripe rust Resistance sources in Selected Wheat Genotypes to Puccinia striiformis f. sp. tritici Races

زنگ زرد گندم با عامل قارچي Puccinia striiformis f. sp. tritici، مهم ترين بيماري از لحاظ ميزان خسارت وارده به محصول گندم در سراسر جهان مي باشد. مطمئن ترين روش جهت كنترل اين بيماري استفاده از ارقام مقاوم است. لذا تعيين نژاد عامل بيماري و بررسي مقاومت ميزبان در مراحل مختلف رشدي جهت تهيه ارقام مقاوم، كاملاً ضروري است. به منظور بررسي منابع مقاومت، 19 ژنوتيپ گندم به همراه بولاني به عنوان شاهد حساس، در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار كشت و در مرحله گياهچه اي با 20 نژاد 6E158A+، 230E158A+، 198E150A+، 134E150A+، 6E150A+، 166E150A+، 198E130A+، 166E158A+، 70E0A+، 6E16A+، 102E134A+، 6E134A+، 6E130A+، 6E150A+، 6E6A+، 70E50A+، 6E18A+، 134E22A+، 166E254A+ و 166E134A+ ارزيابي شدند. در بررسي اجزاي مقاومت به زنگ زرد، صفات دوره كمون و تيپ آلودگي در گلخانه ثبت شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه در شرايط اين نژادها بين ژنوتيپ هاي گندم براي هر دو صفت اختلاف بسيار معني داري وجود دارد. 30 درصد ژنوتيپ ها (Mv17، M-85-7، Aflak، Morvarid، Sivand و Parsi) نسبت به تمام نژادهاي مورد مطالعه داراي مقاومت كامل بودند. در ژنوتيپ هاي مقاوم مذكور احتمال مي رود هر يك از ژن هاي مقاومت Yr1،Yr3،Yr4،Yr5،Yr10،Yr15،Yr24 و يا ژن هاي مقاومت گياهچه اي ناشناخته ديگري كه تاكنون شناسايي نشده اند به تنهايي و يا تركيبات مختلف از يكديگر وجود داشته باشند. از ژنوتيپ هاي مقاوم مي توان به عنوان منابع مقاومت نسبت به نژادهاي مورد مطالعه در برنامه-هاي اصلاحي استفاده نمود.

Yellow or stripe rust caused by Puccinia striiformis f. sp. tritici، is the most important disease in terms of the amount of damages to wheat crop in the worldwide. The best method used to control this disease is the application of resistant cultivars. So، It is absolutely necessary for determine the virulence factors of stripe rust and evaluation of host resistance in different growing level. To study evaluation of resistance sources to stripe rust، twenty wheat genotypes were separately evaluated in the forms of randomized complete block design with three replications in the seedling stage under greenhouse condition with 20 races of stripe rust 6E158A+، 230E158A+، 198E150A+، 134E150A+، 6E150A+، 166E150A+، 198E130A+، 166E158A+، 70E0A+، 6E16A+، 102E134A+، 6E134A+، 6E130A+، 6E150A+، 6E6A+، 70E50A+، 6E18A+، 134E22A+، 166E254A+ and166E134A+. The components of resistance including latent period and infection type were recorded under greenhouse condition. Results indicated genotypes were evaluated in terms of both traits were significant at 1% level. 30% genotypes (Mv17، M-85-7، Aflak، Morvarid، Sivand and Parsi) were completing resistant to all races studied. Probably، in resistant genotypes each of the resistance genes، Yr1، Yr3، Yr4، Yr5، Yr10، Yr15،Yr24 or the other unknown genes which are types of seedling resistance are either alone or in combination of one another cause strength in resistant genotypes. Resistant genotypes have seedling resistance genes، which could be used as resistance source in breeding programs.