بررسي و تبيين رويكرد «وحي فراگزاره‌اي» از ديدگاه حكمت متعاليه

Review and Explanation of "Meta-Propositional Revelation" Approach, According to Transcendent Theosophy

يكي از مسائل مهم در تبيين وحي، بررسي رويكردهاي گزاره‌اي و غيرگزاره‌اي در وحي است. در ميان رويكردهايي كه در تبيين اين مسئله وجود دارد، رويكرد ملاصدرا - به دليل توجه به دو وجه گزاره‌اي و غيرگزاره‌اي وحي - از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. اين رويكرد در مقايسه با تبيين‌هايي كه تنها يكي از جنبه‌هاي وحي را مورد توجه قرار داده‌اند، بسيار مهم است. در الهيات مسيحي دو رويكرد كلّي گزاره‌اي و غيرگزاره‌اي در اين خصوص وجود دارد؛ بر اساس رويكرد نخست، وحي مجموعه گزاره‌هاي آگاهي‌‌بخش دربارۀ خداوند است، در حالي‌كه بر اساس رويكرد دوم، وحي همان فعل الهي است كه در طي آن خداوند خود را آشكار مي‌كند. تقابل و تضاد اين دو رويكرد و نقدهايي كه بر هريك از اين ديدگاه‌ها وارد شده حاكي از ضرورت وجود رويكردي جديد است كه در الهيات مسيحي نمي‌توان يافت. اين مقاله تلاشي در جهت معرفي ديدگاه ملاصدرا به عنوان رويكردي جديد است كه در آن به هر دو وجه گزاره‌اي و غيرگزاره‌ايِ وحي توجه شده است. رويكرد ملاصدرا به دليل ابتنا بر مباني هستي‌شناختي، معرفت‌شناختي، انسان‌شناختي و زبان‌شناختي و برقراري پيوند ميان هر دو وجه گزاره‌اي و غيرگزاره‌اي، از اين قابليت برخوردار است كه به عنوان رويكرد «وحي فراگزاره‌اي» مطرح شود.

The study of propositional and non-propositional approaches about revelation is one of the important issues in its explanation. Among the existing approaches, Mulla Sadra's approach is particularly significant because it takes account both the propositional and non- propositional aspects of revelation. This approach is very important compared with other approaches that have only considered one aspect of revelation. In Christian theology, there are two general propositional and non-propositional approaches to the explanation of revelation. According to the first approach, the revelation is a set of awareness-creating propositions about God. According to second approach, however, revelation is regarded as God’s act through which He reveals Himself. The contradiction and conflict between these approaches and the critiques made of each indicate the necessity of a new approach toward the explanation of revelation, not found in Christian theology. The present paper seeks to prove that Mulla Sadra’s approach is a new one in which both the propositional and non-propositional aspects of revelation have been taken into consideration. This approach can be considered as the approach of "meta-propositional revelation" because it is based on the principles of ontology, epistemology, anthropology and linguistics, and relates propositional and non-propositional aspects.