تقابل زيست جهان «سوژه» در چند داستان مدرن و پسامدرن فارسي

A Comparative Study of the concept of "world life" in Some Iranian Stories from Modern to Postmodern Era

مفهوم زيست جهان از مفاهيم بنيادين در فلسفه معاصر، بويژه پديدارشناسي هوسرل است. در چنين فضايي موضوعات فلسفه مدرن قوام مي يابد. موضوعاتي از قبيل سوژه، فضاي ميان ذهني، ديگري، آگاهي و.... از طرفي وجوه عمده تمايز ميان ادبيات مدرن و ادبيات پسامدرن، همين موضوعاتِ ذكرشده است. بنابراين توجه به زيست جهان و تفاوت سوژه اي كه در زيست جهان حضور دارد با سوژه اي كه فارغ از اين فضاست، مبناي مناسبي براي تحليل سير ادبيات داستاني ايران از مدرن به پسامدرن است. براي رسيدن به اين مقصود، سه داستان مدرن و سه داستان پسامدرن ايران، از منظر موضوعات مطرح در مفهوم زيست جهان در اين مقاله بررسي شده است. رمان ها و داستان مدرن عبارت است از: «موناليزاي منتشر»، «شبيه عطري در نسيم» و «وقتي مادر كل كشيد». داستان هاي پسامدرن عبارت است از: «داستان دودقيقه اي»، «نون و قلم» و «دختر و جنگ». به نظر مي رسد عوامل سازنده زيست جهانِ مدرنِ سوژه، در گذار به ادبيات پسامدرن، از بين رفته يا تغيير ماهيت داده اند؛ عواملي چون ديگري، انسجام هويت، و ميان ذهنيت. درنتيجه مي توان گفت كه زيست جهان در پسامدرنيسم فلسفه وجودي خود را از دست داده است. بنابراين سوژه در ادبيات پسامدرن، در فضايي نامحدود قرار گرفته، رو به هيچ مركز يا غايتي ندارد. ماهيت وجودي چنين سوژه اي نيز مورد ترديد جدي است.

The concept of “world life” is one of the fundamental concepts in the contemporary philosophy, especially in Husserl’s phenomenology. The modern philosophical topics are also shaped in this type of conceptualization. The subjects such as "intersubjectivity space, the other, awareness" are distinctive features of the modern and postmodern literature. Therefore, considering the "world life" and the differences of the subjects living in the "world life" would be a suitable topic for the analysis the evolutionary process of Persian modern stories to postmodern ones. In this regard, three modern and three postmodern short stories are selected and reviewed in the present study. Regarding the issue, it seems that the constructive components of modern view of "world life" of a subject, such as "the other, identity coherence, and intersubjectivity", have been destroyed or drastically changed in the stream of postmodern literature. As a result, it can be assumed that the concept of "world life" has lost its existentialistic philosophy in post modernism. Thus, the subject, in the postmodern literature, is located in an unlimited space, facing no focus or center. The existence of such a subject would be suspected as well.