تاثير انگيزه هاي نسخه نويسان در اعمال تصرفات عامدانه در متون و آثار روايي

The effect of the scribes and transcribers in deliberate manipulations in narrative texts and works تأثير الدواعي لكتاب النسخ في بعض التصرفات العمدية في النصوص والآثار الحديثية

نسخه نويسان سهمي بسزا در انتقال آثار حديثي دارند. نقش آن ها را به شكل ساده انگارانه همچون يك دستگاه كپي نبايد در نظر گرفت، بلكه آن ها افرادي صاحب اختيار در مواجه با متون هستند. نسخه نگاران در بسياري از موارد ناظر به انگيزه هايي كه از استنساخ در سر داشته اند، گاه از روي عمد تصرفاتي در متن پديد مي آورده اند. اين مقاله ناظر به موضوع ذكر شده با استفاده از روش كتابخانه اي پي جوي اين تصرفات بوده تا مشخص نمايد. اين تغييرات عامدانه چند دسته بوده اند، با كدام انگيزه ها انجام شده اند و چه تبعاتي را به همراه داشته اند؟ در نهايت مشخص شد كه تصرفات عامدانه نسخه برداران مجموعاً به چهار دسته تقسيم مي گردد كه معمولاً با انگيزه تكميل، تغيير، تلخيص و يا خلق اثر جديد است. تبعاتي كه از اين تصرفات نيز پديد آمده است، بر خلاف تصور رايج، همواره از نوع تصحيف نيست، بلكه در بسياري از موارد منجر به تحريف اثر گرديده است.

The scribes and transcribers have a great role in transmitting the hadith works. Their role should not simplistically be considered as that of a photocopier, rather they are men of authority in the matter of dealing with texts. Based on their motivations for transcribing the scribes would occasionally make deliberate manipulations in the text. Taking the abovementioned issue into consideration and having applied the library method, this article attempts to specify the classifications of these deliberate manipulations, the purpose of making them, as well as the sequences of them. It has eventually become clear that the deliberate manipulations of the transcribers are usually classified in four groups and that they are made with the motivations of completion, change, summarization or creation of a new work. Contrary to the prevailing idea, the consequences resulted from these manipulations have not always been of the kind of misreading (taṣḥīf), but rather they have led in many cases to distortion (taḥrīf) of the work