اثر جاده‌هاي جنگلي بر تغييرپذيري مشخصه‌هاي حاصلخيزي خاك (پژوهش موردي: جنگل خيرود، نوشهر)

Effect of forest roads on variability of soil fertility parameters (case study: Kheyroud Forest, Nowshahr)

پژوهش حاضر با هدف بررسي اثر جاده‌‌‌هاي جنگلي بر مقادير مشخصه‌هاي نيتروژن، فسفر، پتاسيم و pH خاك در جنگل‌هاي بخش نم‌‌خانه از جنگل خيرود نوشهر در شمال كشور صورت گرفته‌‌‌است. 16 خط‌ نمونه (هشت خط‌ نمونه در جاده اصلي و هشت خط نمونه در جاده فرعي) هر يك به‌طول 100 متر از حاشيه جاده تا داخل جنگل و چهار قطعه نمونه در فواصل صفر (حاشيه جاده)، پنج، 60 و 100 متري از جاده‌‌‌هاي جنگلي خاكي اصلي و فرعي مستقر شد. بر اساس نتايج آزمون توكي، در جاده اصلي و دامنه خاكبرداري، مقدار نيتروژن در فواصل 60 و 100 متري به‌صورت معني‌داري از حاشيه جاده بيشتر است، در حالي كه در جاده فرعي، هر دو دامنه خاكبرداري و خاكريزي، نيتروژن در حاشيه جاده، به‌‌طور معني-داري كمتر از ديگر فواصل است. فسفر فقط در جاده اصلي و دامنه خاكريزي و در حاشيه جاده به طور معني‌داري بيش‌تر از فاصله 100 متري در داخل جنگل بود و در مورد پتاسيم، بين فواصل مختلف در جاده‌هاي اصلي و فرعي و در دامنه‌هاي خاكريزي و خاكبرداري، اختلاف معني‌داري مشاهده نشد. غالباً pH در حاشيه جاده به طور معني‌داري بيشتر از فواصل ديگر در جاده‌هاي اصلي و فرعي بود. نتايج اين پژوهش نشان‌‌‌داد كه تغييرات ناشي از به هم‌خوردگي خاك بر اثر جاده‌سازي، تاثيرات زيادي بر مشخصه‌هاي حاصلخيزي خاك دارد، به همين جهت لازم است در هنگام احداث جاده‌هاي جنگلي، با رعايت هرچه بيشتر اصول فني و پيروي از طبيعت، از شدت تخريب و بهم خوردگي‌ها تا حد ممكن كاست.

This study aimed to investigate effect of forest roads on amount of soil elements: nitrogen, phosphorus, potassium and pH in the Caspian Forest of Iran. For this purpose, main and secondary forest roads were chosen in second district in Kheyroud forest. 16 transects (8 transects in the main roads and 8 transects in the secondary roads) was established with 100 meters length from roadside into the forest interior. Four plots established at 0, 5, 60 and 100 m distances. The amount of nitrogen, according to the Tukey test, in the main roads and cut slope, was significant in the 60 and 100 m distances and their values were more than 0 distance. However in the edge of secondary roads, there was a significant difference, in both cut and fill slope and its value is less than other distances. Phosphorus only in roadside and on the down slope of the main road was significantly more than 100 m and there was no significant difference for potassium at different distances of the main and the secondary roads, cut and down slopes. pH, in 0 m distance had a significant difference and its value was more than other distances in the main and the secondary roads. The results showed that changes due to soil disturbance caused by road construction affect chemical elements of soil and pH, so that is necessary to reduce degree of destruction and disturbance in road construction as much as possible, with respect to technical principle and following the nature.