شناسايي، طبقه بندي و تحليل همديدي امواج گرمايي به منظور كاهش مخاطرات انساني در شمال غرب ايران

Recognition, classification and synoptical analysis of heat waves to decrease human hazards in northwest Iran

چكيده امواج گرمايي از تظاهرات اصلي تغيير آب وهواي جهان معاصرند كه به لحاظ فراواني وقوع و صدمات جاني و مالي ناشي از اين پديده، اهميت زيادي دارند. هدف اين پژوهش، شناسايي، طبقه بندي و تحليل همديدي امواج گرمايي است كه در منطقه شمال غرب ايران به وقوع مي پيوندند. در اين مطالعه سامانه هاي همديدي مؤثر در وقوع امواج گرمايي بررسي شده اند. از شاخص گرمايي معرفي شده توسط مركز ملي داده هاي آب و هوايي ايالات متحده (CNCDC) استفاده شد. بدين منظور ابتدا آمار بلندمدت 23ساله دماي حداكثر روزانه و رطوبت نسبي روزانه براي پنج ماه گرم سال (ارديبهشت تا شهريور) براي ايستگاههاي همديدي شمال غرب ايران و ويژگي هاي آماري و همديدي امواج گرمايي به وقوع پيوسته بررسي شد. امواج گرمايي مناطق مورد مطالعه بر اساس شاخص گرمايي مذكور در پنج سطح شدت، طبقه بندي و شناسايي شد. نتايج تحليل نقشه هاي همديد نشان داد كه الگوهاي غالب در مناطق مورد مطالعه در زمان وقوع امواج گرمايي پرفشار جنب حاره اي، كم فشار عربستان و پاكستان اند. نقشه هاي شار رطوبتي نيز نشان دادند كه حركت واچرخندي روي درياي خزر و نيز حركت چرخندي درياي مديترانه، بيشترين تأثير را در شار رطوبتي به منطقه شمال غرب ايران در زمان وقوع امواج گرمايي داشته اند. رطوبت در زمان وقوع امواج گرمايي روي منطقه شمال غرب وجود داشت كه سبب تشديد مخاطرات امواج گرمايي به لحاظ مخاطرات انساني شده است.

The heat waves are the main manifestations of contemporary world climate change. They are of great importance in terms of the frequency of occurrence and financial and human loss caused by them. The aim of this study was to identify, classify and analyze synoptic heat waves occurred in the Northwest Iran to verify the effective synoptic systems in the occurrence of the heat waves. In this study, the heat index introduced by the National Center for the United States weather data (NCDC) was used. For this purpose, long term statistics of 23 years of old maximum daily temperature and relative humidity on a daily basis for five hottest months of the year (May to September) of Iran’s northwest synoptic stations were collected from National Meteorological Organization. The statistical characteristics of heat waves and synoptic and occurrence of heat waves were evaluated according to the thermal index and classified into five levels of intensity. The analysis of synoptic map also showed that the dominant patterns in the study regions were next to a tropical high pressure, Saudi Arabia and Pakistan. The maps of moisture flux also showed a cyclone movement on the Caspian Sea. The Mediterranean Sea has the most impact on the moisture flux of northwest part of Iran. There is moisture in the event of heat waves on northwest area that exacerbates the risks of heat waves, in terms of human risk.