بررسي خاستگاه نظريه «صرفه» و آثار آن در مباني معتزله و شيعه

دانشمندان اسلامي براي اثبات اعجاز قرآن كريم، اقوال متعددي را در قالب عنوان «وجوه اعجاز قرآن» بيان كرده اند. در ميان اين وجوه مذكور، وجهي موسوم به «صرفه» نيز به چشم مي خورد كه برخي قائل به آن شده اند. نظر آنان در اين قول، آن است كه قرآن به خودي خود معجزه نيست و ديگران مي توانند مانند آن را بياورند، ولي خداوند مردم را از معارضه با قرآن بازداشته است. مقاله حاضر ضمن بيان جايگاه اين نظريه در بين انديشمندان معتزله و شيعه، به كنكاش درباره خاستگاه اين نظريه پرداخته و علت طرح چنين نظريه اي را بافت فرهنگي و ديني، نظريه پردازي ها و مجادلات جدي كلامي و فقدان دلايل قوي و نيرومند براي دفاع از حقانيت قرآن و... در شرايط زماني خاص دانسته است. در نهايت نيز با اشاره به پيامدهاي اين نظريه، ناسازگاري آن را با مباني معتزله و شيعه اثبات كرده و آن را مورد نقد قرار داده است.