هويت ايراني در متون ادبي ـ تاريخي عصر ايلخاني

Iranian Identity at Literary-Historical Works during the Ilkhanid Era

حمله‌ي مغول به ايران از مهم‌ترين اتفاقات اين سرزمين است. در پي اين حمله هويت ايراني به طور جدي تهديد شد؛ به طوري كه عناصر اصلي هويت ايراني آسيب ديد و بعضي از آن از ميان رفت. هويت ايراني در پي اين تهديد، به بازسازي خود پرداخت و كوشيد از زير فشار و تهديد مغولان نجات يابد؛ نويسندگان متون ادبي ـ تاريخي آن دوران بخشي از اين كار را انجام دادند. متون ادبي ـ تاريخي عصر ايلخاني علاوه بر آن‌كه منابع دست اول تاريخي آن روزگار هستند، و ارزش ادبي قابل توجهي دارند، تاثير مهمي در بازسازي هويت ايراني داشتند؛ چنان‌كه ايلخانان پس از مدتي هويت ايراني را تقويت ويران‌گري‌هاي گذشته را جبران كردند. در اين نوشتار براساس چهار مولفه‌ي مهم هويت ايراني در آن دوران از جمله: آثار تمدني، پادشاهي، دين اسلام و زبان و ادب فارسي، تاثير مخرب حمله‌ي مغول بر هويت ايراني بررسي و سپس تاثير مثبت اين مولفه‌ها بر هويت ايراني در اين متون واكاوي مي‌شود. يافته پژوهش ناظر بر اين است كه اين متون از طريق مولفه‌هاي چهارگانه، در احياي هويت ايراني موثر بوده‌اند.

The Mongol conquest of Iran is amongst the darkest times (events) of this country. This invasion was seriously threatening to Iranian identity. So far that some of its major characteristics were damaged and some entirely disappeared. Following this threat, Iranian identity practiced to revival itself and survive through the pressure and threats of the Ilkhanid dynasty. A part of this effort was made by the writers of literary–historical works during the era. Ilkhanid literary-historical works not only are firsthand sources of historical information and contain significant literary value but were able to play an important role in the reconstruction of Iranian identity as Ilkhanid after a while reconstructed Iranian identity and tried to compensate the demolish of the past. In this research the destructive impact of Mongol invasion was studied based on four factors including: civilization works, kingdom, Islam and Persian language and literature. Then the positive impression of these factors on Iranian identity was investigated, results of this research show that these text were more effective on restoring Iranian identity among the other influential factors.