علم ديني: واكنشي در برابر علم طبيعت‌گرا

Religious Science: A Reaction to Naturalistic Science

در این مقاله ابتدا با بیان مثال­هایی از علوم جدید نشان داده شده است كه برخی نظریه­ها متأثر از پیش­فرض­های طبیعت­گرایی بوده­اند و می­توان داده­هایی تجربی كه این نظریه­ها در پی تبیین آنها هستند را به نحوی دیگر با رویكرد دینی تبیین كرد. مدافعان علم دینی، با توسل به این مثال­ها، می­خواهند نشان دهند كه پیش­فرض­های علم، همان­گونه كه ممكن است از طبیعت­گرایی متأثر شود، ممكن است از دین اثر بپذیرد و بنابراین علم دینی ممكن است. در بخش نهایی مقاله تلاش می­شود كه با پاسخ به برخی پرسش­ها در خصوص علم دینی گامی در راستای تنقیح بیشتر این بحث برداشته شود: آیا ایدة علم دینی به طور غیر مستقیم، صحه گذاشتن بر نسبی­گرایی در علم نیست؟، علم دینی با توسل به تجربه توجیه می­شود یا با توسل به دین، یا هر دو؟ در صورتی كه توسل به دین در توجیه علم دینی دخیل باشد، آیا رفتار مؤمنانه به فعالیت علمی راه نمی­یابد؟، آیا امكان­ علم دینی به معنای نبود مرز مشخص بین علم و دین نیست؟، تطور ویژگی همیشگی نظریه­های علمی بوده و علم دینی هم از آن مستثنی نخواهد بود. آیا تطور علم دینی به دین لطمه نمی­زند؟، استدلال له امكان­ علم دینی، آیا علاوه بر امكان­ منطقی، بر امكان استعدادی علم دینی نیز دلالت می­كند؟، مدافعان علم دینی چه چشم­اندازی را باید برای آرمان خود تعریف كنند؟

In this paper, giving some examples of modern sciences, I will show that some theories have been influenced by naturalistic presuppositions and one can then explain the empirical data these theories seek to explain through a religious approach. Resorting to these examples, the advocates of religious science want to show that just as presuppositions of science may be affected by naturalism so they may be influenced by religion, and therefore religious science is possible. In the final part of this paper, answering following questions regarding religious science, it is attempted to clarify some complexities of the debate: Does the idea of religious science endorse relativism indirectly? Religious science is justified by appealing to experience, or religion, or both? If appealing to religion is involved in the justification of religious science, does religious actions not involve in scientific activity? Does the possibility of religious science mean the lack of a distinctive border between science and religion? Evolution is a characteristic feature of scientific theories, and religious science is not an exception. Does the evolution of religious science not undermine religion? Does the argument for the possibility of religious science imply the possibility of religious science, in addition to the logical possibility of religious science? What perspective the proponents of religious science should define for their ideal?