بررسي پراكنش، خصوصيات فيتوشيميايي و درصد اسانس جمعيت‌هاي مختلف چهار گونه جاشير (Prangos spp.) در شمال‌غرب ايران

Evaluation of distribution, phytochemical diversity and essential oil content of different populations of four Prangos species in north-west of Iran

در این پژوهش 19 جمعیت از چهار گونه جاشیر (P. acaulic، P. ferulacea،P. uloptera وP. asperula) از مناطق مختلف شمال‌غرب ایران جمع‌آوری و میزان فنل و فلاونوئید كل، فعالیت آنتی‌اكسیدانی، كلروفیل a و b، كاروتنوئید كل و درصد اسانس آنها ارزیابی شد. نتایج نشان داد كه بیشترین میزان فنل كل (mg GAE/g DW 12.5) مربوط به جمعیت قوشچی از گونه P. uloptera جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی و كمترین میزان آن (mg GAE/g DW4.18) در جمعیت شوط از گونه P. ferulacea جمع‌آوری شده از استان آذربایجان‌غربی مشاهده شد. بیشترین میزان فلاونوئید كل مربوط به جمعیت استان كردستان-بانه به مقدار mg/g DW5.51 از گونه P. ferulacea و كمترین آن در جمعیت استان آذربایجان‌غربی-نقده (mg/g DW1.2) از گونه P. asperula ثبت گردید. بیشترین میزان كلروفیل a و b به میزان mg/g DW0.41 و mg/g DW0.69 مربوط به جمعیت آذربایجان‌غربی- شوط3 از گونه P. uloptera و بیشترین كاروتنوئید كل (mg/g DW61.36) در جمعیت استان كردستان-سقز از گونه P. ferulacea گزارش شد. بیشترین فعالیت آنتی‌اكسیدانی در جمعیت استان آذربایجان‌غربی-شوط در گونه P. ferulacea به میزان 77.089% ارزیابی گردید. بالاترین درصد اسانس مربوط به جمعیت استان آذربایجان‌غربی- ماكو و جمعیت استان آذربایجان‌غربی- شوط2 به‌ترتیب از گونه‌های P. acaulic و P. ferulacea مشاهده شد. براساس نتایج خوشه‌بندی و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، مشخص شد كه تنوع فیتوشیمیایی بالایی در جمعیت‌های مختلف جاشیر جمع‌آوری شده در نقاط مختلف شمال‌غرب ایران وجود دارد كه می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی این گیاه مورد استفاده قرار گیرد.

In this study, 19 wild-grown populations of Prangos (P. acaulic, P. ferulacea, P. uloptera andP. asperula) from North-West of Iran were collected and total phenol and flavonoid content, antioxidant activity, chlorophyll a and b, total carotenoid and essential oil content were evaluated. According to the results, the highest total phenol content (12.5 mg GAE/g DW) was recorded in the population of Ghoshchi from P. uloptera collected from West Azarbaijan province and the lowest content (4.18 mg GAE/g DW) was observed in Showt population (P. Ferulacea), collected from Showt, West Azarbaijan. The highest (5.51mg/g DW) and lowest (1.2 mg/g DW) amount of total flavonoid content recorded in the population of Baneh from Kurdistan province (P. Ferulacea) and Naghadeh population of West Azarbaijan (P. asperula), respectively. In addition, the highest level of chlorophyll a (0.41 mg/g DW) and b (0.69 mg/g DW) was recorded in the population of Showt3 (P. uloptera), located in West Azarbaijan province, and the highest level of carotenoid (61.36 mg/g DW) was observed in Saqqez population (P. ferulacea) from Kurdistan province. The highest antioxidant activity (77.08 %) was obtained in the Showt population (P. Ferulacea). The highest percentage of essential oil was observed in the population of Maku (P. acaulic) and Showt2 (P. ferulacea) collected from West Azarbaijan province. According to the results of cluster and factor analysis, there were high phytochemical variations in different populations collected from different regions of the North-West of Iran, which can be used in breeding programs of this plant.