مولفه هاي مناظره‏ هاي علمي امام‏ رضا (عليه‏ السلام): الگويي برتر براي آزادانديشي ديني و نشر اسلام در دنياي معاصر

Components of Imam Reza (A.S)ייs Scientific Debates: A Supreme Model for Religious Free-Thinking and Islam Dissemination in Contemporary Era

مناظره يكي از روش هاي موثر براي تبيين دين مبين اسلام و اثبات حقانيت آن است. قرآن كريم به ‏مثابه معتبرترين و قطعي ترين سند الهي، مناظره را تاييد كرده و به ‏عنوان يكي از روش‏ هاي گفتمان پيامبر اكرم (صلي ‏الله‏ عليه ‏وآله) مورد توجه قرار گرفته است. كاربرد اين شيوه در مباحثات امام ‏‏رضا (عليه السلام) با رهبران و متكلمان برجسته اديان و فرقه هاي مختلف، به دليل بازتاب گسترده آن در انديشه اسلام و تشيّع، برجستگي خاصي داشته است. به دليل چنين اهميتي، پژوهش حاضر سعي دارد با روش توصيفي ‏ـ‏ تحليلي، مباني و مولفه هاي مناظره ‏هاي علمي امام‏ رضا (عليه ‏السلام) را بررسي و آنها را كه مورد نظر قرآن كريم نيز هست، به‏ عنوان مدلي جامع براي آزادانديشي ديني و نشر اسلام معرفي كند. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان مي دهد مناظره‏ هاي علمي امام‏ رضا (عليه السلام) را ميتوان در سه قالب عمده ـ شاخص-هاي اخلاقي، شاخص هاي منطقي و شاخص هاي آزادانديشانه ـ طبقه بندي نمود كه تحليل هر يك از آنها مي ‏تواند مُدلي جامع براي نشر اسلام در دنياي معاصر ارايه كند. بديهي است، آثار منبعث از چنين پژوهش هايي مي‏تواند در تبليغ و اشاعه فرهنگ و تمدن راستين اسلامي در عصر حاضر، نقشي راهبردي داشته باشد.

Debates are one the effective ways for explaining the perspicuous religion of Islam and proving its realities. As the most authentic and the most definite Divine deed, the Holy Quran has acknowledged the effectiveness of debates and they serve as one the discursive methods used by the Prophet Mohammad (P.B.U.H). The employment of this method by Imam Reza (A.S) in discussions with prominent leaders and theologians of different religions and factions was particularly outstanding due to its extensive reflection on Islamic and Shiite thought. Being such important, the current study attempts to consider the basics and the components of Imam Rezaʹs scientific debates and introduce the ones mentioned also in the Holy Quran as comprehensive models for religious free-thinking and Islam dissemination, through a descriptive-analytical approach. The results of the study indicate that Imam Rezaʹs scientific debates can be divided into three main categories, namely ethical index, logical index and free-thought index, the analysis of each of which can lead to the presentation of a comprehensive model for Islam dissemination in the contemporary era. Obviously, works produced as a result of such studies could play a strategic role in propagating and spreading true Islamic culture and civilization in the contemporary era.