كليدواژه :
خود مراقبتي , سرطان پستان , كيفيت زندگي , Quality of life , Self-care , chemotherapy , Orem’s self-care model , شيمي‌درماني , الگوي خود مراقبتي اورم , breast cancer
چكيده فارسي :
چكیده
زمینه و هدف: تشخیص و درمان سرطان پستان می‌تواند اثر مخربی بر كیفیت زندگی زنان داشته باشد. برنامه خود مراقبتی جهت ارتقاء كیفیت زندگی آنان ضروری به نظر می‌رسد. این مطالعه با هدف تعیین تأثیر برنامه خود مراقبتی مبتنی بر الگوی اورم بر كیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان تحت درمان با شیمی درمانی انجام گرفت.
روش بررسی: در این كارآزمایی بالینی 80 زن مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی درمانی مراجعه كننده به مراكز انكولوژی وابسته به دانشگاه علوم پزشكی شیراز شركت نمودند. روش نمونه‌گیری به صورت نمونه‌های در دسترس بود، اما نمونه‌ها بین دو گروه آزمون و شاهد به صورت تصادفی تخصیص یافتند. برنامه خودمراقبتی به صورت فردی و گروهی درطی 8 جلسه 45 دقیقه ای به بیماران گروه مداخله آموزش داده شد. از پرسشنامه QLQ-C30 و پرسشنامه اختصاصی سرطان پستان QLQ-BR23 جهت جمع آوری داده‌ها قبل از مداخله و دو هفته پس از آخرین جلسه مداخله استفاده شد. داده‌های جمع آوری شده با استفاده از آزمون آمارهای توصیفی و استنباطی با در نظر گرفتن سطح معنی‌داری كمتر از 05/0 تجزیه و تحلیل گردید.
یافته‌ها: تفاوت معنی دار آماری در زیر مقیاس های كیفیت زندگی، وضعیت كلی سلامت، كاركرد جسمی، كاركرد عاطفی، كاركرد نقش، كاركرد اجتماعی، تصویر ذهنی و آینده‌نگری بین دو گروه بعد از مداخله گزارش شده است. آزمون میانه، تفاوت معنی‌داری را بر اساس تعداد بیماران گروه آزمون كه در زیر مقیاس‌های فوق الذكر دارای نمره‌ای بیشتر از میانه كل(بهبودی ابعاد كیفیت زندگی) بودند در مقایسه با تعداد بیماران گروه كنترل نشان داده است(05/0< p). هم‌چنین نتایج مطالعه در خصوص علایم مرتبط با كیفیت زندگی، تفاوت معنی‌دار آماری را بر اساس تعداد بیماران گروه آزمون كه در علایم خستگی، تهوع و استفراغ، بی‌خوابی، بی اشتهایی، یبوست، عوارض جانبی درمان سیستمیك، علایم اندام فوقانی، علایم پستان و نگرانی ناشی از ریزش مو دارای نمره‌ای مساوی و یا كمتر از میانه كل(بهبودی علایم) بوده‌اند در مقایسه با بیماران گروه كنترل نشان داده است(05/0< p)، اما تفاوت معنی‌داری در سایر زیر مقیاس‌های كاركرد شناختی، كاركرد جنسی و لذت جنسی و نیز علایم درد، تنگی نفس، اسهال و مشكلات مالی بین دوگروه آزمون و شاهد گزارش نشد.
نتیجه‌گیری: برنامه خود مراقبتی اورم توانسته است با بهبودی معنی‌دار بعضی از علایم مرتبط با بیماری و درمان، كیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان را ارتقاء بخشد.
چكيده لاتين :
Background & Aim: Diagnosis and treatment of breast cancer can have a detrimental effect on the quality of life of women. Self-care program seems necessary to improve their quality of life. The aim of this study was to examine the effect of Orem self-care model on the quality of life of women with breast cancer.
Methods: In this clinical trial, eighty women with breast cancer who who referred to oncology centers affiliated to Shiraz University of Medical Sciences. The sampling method was as convenience method but selected samples were randomly assigned between the control and intervention groups. Oremʹs self-care model was taught to patients of intervention group during an eight sessions about forty-five minutes. The QLQ-C30 and QLQ-BR23 questionnaires were used to collect data before intervention and two weeks after the last intervention session. Data were analyzed by SPSS software version 21 through descriptive and inferential statistics, taking into account the significance level.
Results: Significant statistical differences were reported among the sub-scales of quality of life namely global health status, physical functioning, emotional functioning, and role functioning, social functioning, body image and future perspective between the two groups after intervention. The median test has shown a significant difference (p <0.05) by the number of patients in the test group who had a higher scores than the overall median , i.e., improvement in the quality of life , compared to the number of patients in the control group. Also, the results of the study about symptoms scales/items showed that the number of patients in the test group who had equal to or less than the total median score of fatigue, nausea and vomiting, insomnia, anorexia, constipation, systemic therapy side effects, arm symptoms, breast symptoms, and upset by hair loss, i.e., improvement in the quality of life, had a significant difference compared to those in the control group (p <0.05). However, no significant difference was observed by subscales of cognitive functioning, sexual functioning and sexual enjoyment, as well as symptoms such as pain, dyspnea, diarrhea and financial difficulties between the two groups of test and control (p>0.05).
Conclusion: Oremʹs self-care model has been able to improve the quality of life of women with breast cancer by reducing some of the symptoms associated with their illness and treatment.
