جستاري حقوقي در قراردادهاي هنرمندان اجراكننده آثار ادبي و هنري؛ با تأكيد بر مطالعه تطبيقي

Legal Study on Contracts of Performers of Literary and Artistic Work, With Emphasis on Comparative Study

اجراكنندگان آثار ادبي و هنري (ازجمله بازيگران و خوانندگان)، مانند هر مالك فكري ديگري حق بهره‌برداري از اجراي هنري خود را دارند. آنها مي‌توانند شخصاً از اين حق بهره‌برداري كنند يا از طريق قرارداد، اجازه بهره‌برداري آن را به ديگري اعطا نمايند يا اساساً حقوق خود را به ديگري انتقال دهند. قراردادهاي مذكور معمولاً با مسائل حقوقي مانند مشخص نبودن ماهيت عقد، موضوع انتقال حقوق اجراكننده به توليدكنندگان و قيد مباشرت اجراكننده روبرو هستند و بنابراين، روشن نبودن اين امور در بسياري قراردادها مي‌تواند بهره‌برداري از اجراي اثر ادبي و هنري را در هاله­اي از ابهام قرار دهد. افزون بر اينكه مطالعات نشان مي‌دهد اجراكنندگان آشنايي چنداني با حقوق خود ندارند. خلاقانه بودن اجراهاي هنري و مبتني بودن اجراها بر شخصيت مجري خود از عناصري هستند كه قراردادهاي اجرا را از سطح قراردادهاي كارگر و كارفرمايي ارتقا مي ­دهند و با مانع حقوقي براي تحقق عقد بيع يا اجاره مواجه مي­شود. مسئله پژوهش پيش‌رو آن است كه آيا قراردادهاي اجراكنندگان، ماهيت و مقررات ويژه‌اي مي‌طلبند؟ اين قراردادها چه ويژگي‌هايي بايد داشته باشند؟ پژوهش كنوني با رويكرد تحليلي ـ توصيفي و از طريق ابزار كتابخانه‌اي و ميداني به گردآوري اطلاعات مي‌پردازد و تلاش مي‌كند ضمن بررسي حقوق هنرمندان اجراكننده و يافته‌هاي به‌دست‌آمده از طريق پرسشنامه و مصاحبه با اجراكنندگان شهر تهران، به ارزيابي و تحليل اين قراردادها ‌بپردازد و سرانجام نتيجه‌گيري مي‌نمايد كه قراردادهاي هنرمندان اجراكننده اگرچه در بسياري موارد تابع قواعد عمومي است اما در پاره‌اي موارد نياز به مقررات ويژه‌اي دارد كه هدف از آن، تعديل روابط ميان هنرمندان اجراكننده و توليدكنندگان و نهايتاً رفاه بيشتر عموم مردم است.

Performers of literary and artistic works (including actors and singers), such as any other intellectual owners, have a right to exploit of their own artistic performance. They can exploit of this right personally, or license or assign their rights to other person through contract. These contracts usually face with legal issues such as lack of clarity in the nature of contract, transfer of Performer’ rights to producer and Performers’ stewardship and then lack of clarity of these issues can put up exploitation of literary and artistic works in a halo of ambiguity in many of contracts. In addition, studies show that Performers do not acquaint with their rights. Creativity in artistic performance and dependency of performance on Performer character are elements that promote performance contracts into worker and employer contracts and face to legal problem for realization selling and lease contract. This research question is whether the performers’ contracts require special nature and rules? what features should these contracts have? This study collects informations with analytical-descriptive approach and by means of library and field study and attempts to assess and analyze these contracts Meanwhile the rights of Performers and findings obtained through questionnaires and interview with Performers of Tehran city and finally concludes that although the performers’ contracts are subject to general rules, but require special regulations in some cases that its purpose is adjustment of relations between performers and producers and ultimately greater prosperity of the public.