تنوع ژنتيكي صفات رشدي ريشه و اندام هوايي گياهچه هاي گندم و ارتباط آن با تحمل شوري

Genotypic variation in root and shoot growth traits of wheat seedlings and its association with salt tolerance

استفاده از توان ژنتيكي گياهان زراعي بر اساس ويژگي هاي مورفولوژيكي و فيزيولوژيكي مي تواند منجر به بهبود عملكرد و افزايش كارايي توليد در مناطق داراي شوري آب و خاك گردد. به منظور ارزيابي تفاوت ژنوتيپي در برخي صفات رشدي و فيزيولوژيك ارقام مختلف گندم نان در مرحله رشد رويشي، آزمايشي گلخانه اي با استفاده از لوله هاي پي وي سي به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. نتايج حاكي از وجود تنوع ژنتيكي در صفات رشدي و فيزيولوژيك ريشه و اندام هوايي به تنش شوري بود. شوري سبب كاهش رشد سيستم ريشه اي همه ارقام از جمله طول ريشه هاي اصلي، تعداد ريشه اصلي و فاصله اولين انشعاب تا نوك ريشه به ترتيب به ميزان 35، 30 و 40 درصد در مقايسه با شاهد شد. همچنين محتوي آب نسبي برگ، هدايت روزنه اي، ماده خشك اندام هوايي و سرعت رشد نسبي در شرايط شوري به ترتيب به ميزان 7، 80، 40 و 26 درصد در مقايسه با شاهد كاهش نشان داد، ولي شاخص كلروفيل به ميزان 5 درصد افزايش يافت. ميزان كاهش صفات رشدي و فيزيولوژيك ريشه و اندام هوايي در ارقام متحمل كمتر از ارقام حساس بود. تفاوت در تحمل شوري از نظر پاسخ هاي رشدي و فيزيولوژيك اندام هوايي منطبق با پاسخ رشدي ريشه بود. وجود تنوع ژنوتيپي بين ارقام از نظر تحمل به شوري دلالت بر وجود فرصت هاي مناسب در جهت افزايش تحمل به شوري در گندم از طريق انتخاب و به نژادي دارد.

To improve crop yields and increase of production performance in marginal areas, the use of genetic potential of crops in terms of morphological and physiological characteristics can lead to yield improvement and increase of production performance in areas with saline water and soil salinity. In order to evaluate genotypic variation in growth and physiological traits of different bread wheat cultivars at vegetative stage, a greenhouse experiment was carried out with a factorial experiment based on completely randomized design in three replications, growing in PVC tubes. The results showed a genetic diversity in root and shoot growth and physiological response to saline stress. Salinity was caused to decease root system growth such as seminal axil root length, number of roots and distance between distal branch root by ~35, 30 and 40%, respectively, for all cultivars when compared with control. Relative water content, stomatal conductance, shoot dry weight and relative growth rate was decreased under salt stress by ~7, 80, 40 and 26%, respectively, when compared with control, but chlorophyll index was increased. The values of reduction for root and shoot growth and physiological traits were less for salt tolerant cultivars than sensitive ones. Difference in salt tolerance in terms of shoot growth and physiological responses was consistent with root growth response. A genetic variability for salt tolerance within wheat cultivars, indicating the existence of opportunities to improve salt tolerance in wheat through selection and breeding.