بررسي وضعيت زوال درختان بلوط ايراني در كلاسه هاي قطري در جنگل هاي سراب كارزان ايلام

Investigation of Oak decline in diameter classes in Sarab-Kazan forests of Ilam

در سال‌هاي اخير سطح وسيعي از جنگل‌هاي ايلام به پديدۀ خشكيدگي بلوط مبتلا شده است. هدف از اين تحقيق بررسي وضعيت خشكيدگي درختان بلوط در دو دورۀ آماربرداري در جنگل‌هاي سامان عرفي سراب كارزان (در غرب شهرستان سرابله) در استان ايلام بود. آماربرداري دورۀ اول در سال 1391 انجام گرفت. آماربرداري به روش سيستماتيك- تصادفي با ابعاد شبكۀ آماربرداري 200×150 متر در قطعات نمونۀ 10 آر مستطيل‌شكل با ابعاد 40×25 متر (1000 متر مربع) صورت گرفت و در 120 هكتار 80 قطعه‌ نمونه برداشت شد. در هر قطعه‌ نمونه قطر برابرسينه و وضعيت خشكيدگي درختان بلوط در پنج كلاسه بررسي شد. خشكيدگي درختان به پنج كلاسه شامل كلاسۀ 1: خشكيدگي خيلي شديد (بيشتر از 75 درصد)؛ كلاسۀ 2: خشكيدگي شديد (بين 50 تا 75 درصد)، كلاسۀ 3: خشكيدگي متوسط (بين 25 تا 50 درصد)؛ كلاسۀ 4: خشكيدگي كم (كمتر از 25 درصد خشكيدگي) و كلاسۀ 5: كاملاً سالم تقسيم شد. آماربرداري دوم در سال 1393 صورت گرفت و قطعات نمونۀ دورۀ اول مجدد آماربرداري شد. از آزمون من‌ويتني براي مقايسۀ وضعيت خشكيدگي درختان در دو دورۀ آماربرداري استفاده شد. نتايج نشان داد كه وضعيت خشكيدگي درختان از سال 1391 به 1393، افزايش يافته و درصد درختان با خشكيدگي شديد از 3/5 درصد (1391) به 11/2 درصد (1393) رسيده است. نتايج آزمون من‌ويتني نشان داد كه تغييرات وضعيت خشكيدگي درختان (كلاسه‌هاي خشكيدگي) در دو دورۀ آماربرداري (1391 و 1393) در سطح 99 درصد معني‌دار است. بيشترين درصد خشكيدگي درختان در طبقه‌هاي قطري 10 و 15سانتي‌متر و بيشترين درصد درختان سالم در طبقه‌هاي قطري 40 و 50 سانتي‌متري مشاهده شد و مشخص شد كه خشكيدگي درختان با قطر برابرسينۀ آنها در ارتباط است. براي مديريت توده‌هاي جنگلي داراي پديدۀ زوال بلوط در استان ايلام، پيشنهاد مي‌شود عمليات پرورشي بيشتر در توده‌هاي با قطر برابرسينۀ 7 تا 20 سانتي‌متر متمركز شود.

In recent years, a large area of ​​Ilam forests has been affected by oak decline. The purpose of this study was to investigate the oak decline for two inventory periods in Sarab-Kazan forests, west of Sarableh city, Ilam province. The first inventory was done in 2012. Systematic-random sampling with 200×150 meter grid was done in 0.1 ha rectangular sample plots measuring 40 × 25 m (1000 m2) and 80 sample plots were established in 120 hectares. In each sample plot, tree species, DBH, tree health were measured. For this purpose, declining trees were classified into 1: very high (more than 75%), 2: high (50%-75%), 3: medium (25%-50%), 4: low (less than 25%), and 5: healthy. In 2014, the second inventory was carried out in the same sample plots. Mann-Whitney test was used to compare the tree decline in two inventories. The results indicated that tree decline in the very high declining class raised from 3.5% (2012) to 11.2% (2014). There was a significant difference between the first and second inventories according to Mann-Whitney test (P≤0.05). Moreover, the highest decline was observed in class 10 and 15 cm. In contrast, the lowest decline was recorded in 40 and 50 cm. Our findings showed that DBH has a relationship with oak decline. Hence, in order to manage the forest stands with oak decline in Ilam province, it is recommended trees with 7-20 cm DBH were further considered.