تغييرپذيري فصلي و دوره اي ساقاب، تاج بارش و اتلاف تاجي تودۀ راش شرقي در جنگل آموزشي پژوهشي شصت كلاته

Seasonal and periodic variability of stemflow, throughfall, and interception loss of Oriental beech stands in Shast-Kalate forest

تغييرات فنولوژي برگ، مشخصه‌هاي بارش و شرايط آب‌وهوا موجب تغيير فصلي در كميت و كيفيت توزيع اجزاي بارش (ساقاب، تاج‌بارش و اتلاف تاجي) در توده‌هاي پهن‌برگ خزان‌كننده مي‌شوند. اين پژوهش در تودۀ راش شرقي (Fagus orientalis Lipsky) واقع در جنگل شصت‌كلاته با اقليم نيمه‌مرطوب اجرا شد. براي تعيين مقدار اتلاف تاجي، 31 درخت راش به‌طور تصادفي انتخاب شدند. بارش، ساقاب و تاج‌بارش به مدت يك سال، از 22 آبان 1384 تا 22 آبان 1385، اندازه‌گيري شدند. مقدار بارش 827/1 ميلي‌متر بود. ميانگين سهم اتلاف تاجي بهار 52/4 درصد، تابستان 66/1 درصد، پاييز58/2 درصد، زمستان 53/5 درصد، دورۀ برگ‌دار 56/5 درصد و دورۀ بي‌برگي 56/7 درصد به‌دست آمدند. نتايج تجزيۀ واريانس نشان مي‌دهد كه بين سهم اجزاي بارش در فصل‌هاي سال تفاوت وجود دارد، ولي سهم اجزاي بارش در دوره‌هاي برگ‌دار و بي‌برگي مشابه بود‌ (0/05 >p). تغييرات فصلي سبب تفاوت در سهم توزيع اجزاي باران در فصل‌هاي سال شده است، به‌طوري‌كه بيشينۀ سهم ساقاب و تاج‌بارش در بهار و كمينۀ آنها در تابستان حاصل شد. علاوه‌ بر اين، بيشينه و كمينۀ سهم اتلاف تاجي به‌ترتيب در تابستان و بهار به‌دست آمد. كمينۀ مقدار آب واردشده به كف جنگل در تابستان و بيشينۀ آن در بهار و زمستان بود. با توجه به نتايج اين پژوهش، اجراي عمليات پرورشي براي افزايش ورودي آب به كف جنگل در فصل تابستان ضروري است.

Variations in leaf phenology, precipitation characteristics, and meteorological conditions may cause the seasonal change in the quantity and quality of precipitation components (including stemflow, SF; throughfall, TF; and interception loss, I) of deciduous stands. This study was conducted in an Oriental beech stand located at Shast-Kalate forest, with semi-humid climate. In order to measure I, a total of 31 trees were randomly selected. Field measurements of gross precipitation (PG), SF, and TF were made over a period of one year from November 2005 to November 2006. Total PG was 827.1 mm. Mean proportion of I (I:PG) were obtained during spring (52.4%), summer (66.1%), autumn (58.2%), winter (53.5%), and the leafed (56.5%) and leafless (56.7%) periods. ANOVA revealed an significant difference of SF:PG, TF:PG, and, I:PG (p < 0.05) across different seasons. These proportions were statistically identical (p < 0.05) during the leafed and leafless periods. Because of seasonal variations, the proportion of the precipitation components has been altered across different seasons. Therefore, maximum of SF:PG and TF:PG were in spring and their minimum were in summer. Besides, the maximum and minimum of I:PG were in summer and spring, respectively. The minimum amount of water input to the forest floor was in summer and its maximum was in spring and winter. It was concluded that silvicultural practices are required to increase the water input to the forest floor during summer.