تحليل منطقه اي از انتظام فضايي شهرها در منطقه زاگرس با رويكرد مناطق عيني و ذهني

On The Regional Analysis of the Spatial Regulation of Cities in the Zagros Region with an Approach of Objective and Subjective Regions

نگاهي به برنامه هاي منطقه اي در كشور ايران نشان مي دهد كه نتايج اين برنامه ها در جهت تعادل بخشي به نظام شهري و ايجاد سلسله مراتب سكونتگاهي مفيد واقع نشده است. در مطالعات انجام شده مناطق براساس مرزهاي سياسي و اداري تعريف شده است. در نتيجه مدل‌هاي كمي مورد استفاده نيز به بهبود مشكلات نظام شهري كمكي نكرده است. بنابراين هدف اصلي پژوهش حاضر تبيين درست مفهوم منطقه از دو بعد عيني و ذهني و كاربرد صحيح مدل‌هاي كمي در برنامه هاي منطقه اي است. در اين راستا منطقه زاگرس به عنوان منطقه ذهني (شامل پنج استان كرمانشاه، كردستان، همدان، لرستان و ايلام) و استان كرمانشاه به عنوان منطقه عيني انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع مقايسه اي بوده و نتايج استفاده از مدل هاي كمي (شاخص‌هاي كمي تعيين نخست شهر و همچنين شاخص تمركز هرفيندال، ضريب جيني و ضريب پراكندگي) در دو منطقه مذكور مقايسه شدند. نتايج پژوهش نشان داد نظام شهري در منطقه زاگرس در مقايسه با استان كرمانشاه تعادل نسبي دارد. با تحليل يافته‌ها، رهيافت اين مقاله اين است كه در جهت تعادل بخشي به نظام سكونتگاه هاي شهري و تمركززدايي از جمعيت، خدمات و امكانات مي‌بايست به مفهوم منطقه در ابعاد فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، جغرافيايي توجه داشت و اين مفهوم را در مرزهاي سياسي و اداري خلاصه نكنيم.

Looking at the regional plans in Iran shows that the results of these plans have not been profitable in order to balance the urban system and creating a hierarchy of settlement. In the previous studies, the regions were defined based on the political and administrative boundaries. As a result, the quantitative models used have non help to improve the urban systems problems. Thus, the main objective of this study is to explain the true concept of region from two points of view (Objective and Subjective views) and true utility of quantitative models in regional planning. In this regard, the Zagros region (including five provinces: Kermanshah, Kurdistan, Hamadan, Lorestan and Elam) and also Kermanshah province were selected as a subjective and objective regions, respectively. The research method of this paper was comparative study and the results of using quantitative models (the Quantitative Indexes of Determining the Primate City and also, the Herfindahl concentration index, Gini Coefficient, and Coefficient of Variation) in the two mentioned regions were compared. The results showed that the urban system in the Zagros region has relative balance compared to Kermanshah province. By analyzing the findings, the approach to this paper is that the concept of the region should be considered in terms of cultural, economic, social, and geographic points of view in order to balance the system of urban settlements and decentralize population, services and facilities. So, we do not summarize this concept on the political and administrative boundaries.