كليدواژه :
ظرف كشت , منبع هيدرات كربن , عامل ژلي , ريزازديادي , سيب زميني
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: سيبزميني (Solanum tuberosum L.) مهمترين گياه مغذي و چهارمين محصول عمدة دنيا به شمار مي‌رود. عوامل متعددي تكثير اين گياه از طريق كشت بافت را تحت تاثير قرار مي‌دهند كه از جمله مي‌توان به ظرف محيط كشت، نوع و غلظت منبع هيدرات كربن و عامل ژلي اشاره كرد. در پژوهش حاضر اثرات اين عوامل بر ريزازديادي گياه سيبزميني، با استفاده از سه رقم اگريا، ساوالان و مارفونا با استفاد از محيط كشت پايه MS بررسي شد.
مواد و روش‌ها: در اين مطالعه، دو عامل ژلي (آگار به مقدارgl-1 7 و فيتاژل به مقدار gl-1 3/5)، سه منبع هيدرات كربن (ساكارز آزمايشگاهي، شكر سفيد معمولي و شكر قهوه‌اي، هريك به مقدار gl-1 30) و ظروف كشت مختلف (لوله آزمايش، ظرف شيشهاي با اندازه 60 × 110ميلي‌متر، ظرف شيشهاي با اندازه 95 × 150 ميلي‌متر و ظروف مكعبي از جنس پلي پروپيلن با اندازه 110 × 90 × 90 ميلي‌متر) مورد بررسي قرار گرفتند. اثر اين عوامل به‌صورت يك آزمايش فاكتوريل و در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با ده تكرار بررسي شد. بعد از 30 روز، صفات مختلفي شامل متوسط طول نوساقه در هر گياهچه، ميانگين طول ريشه در هر گياهچه، تعداد ريشه در هر گياهچه، تعداد و اندازه برگ در هر گياهچه بررسي شدند. سپس، گياهان نسبت به شرايط برون شيشهاي سازگار شده و جهت غده‌زايي در مزرعه كشت شدند.
يافته‌ها: بطوركلي نتايج آزمايش بررسي عامل ژلي نشان داد كه بيشترين طول نوساقه در هر گياهچه(5/16 سانتيمتر) و ميانگين طول ريشه در هر گياهچه (6/06 سانتيمتر) با استفاده از آگار بدست آمده است، با استفاده از اين عامل ژلي، بيشترين تعداد ريشه در هر گياهچه (4/7) در ارقام مارفونا و ساوالان و بيشترين تعداد گره در هر گياهچه (9/2) در رقم مارفونا حاصل شد.. نتايج بررسي اثر منبع هيدرات كربن نيز نشان داد كه استفاده از شكر قهوه‌اي در محيط كشت براي اكثر صفات مورد مطالعه بطور معني‌داري بهتر بوده است بطوريكه بيشترين طول نوساقه در هر گياهچه (7/07 سانتيمتر)، ميانگين طول ريشه در هر گياهچه (6/61 سانتيمتر) با استفاده از شكر قهوه‌اي بدست آمد. همچنين استفاده از ظروف كشت مكعبي از جنس پلي پروپيلن به طور معني‌داري باعث بهتر شدن صفات طول نوساقه (17/96 سانتيمتر) و ميانگين طول ريشه (11/73 سانتيمتر) در هر نوساقه شده است.
نتيجه‌گيري: بطور كلي استفاده از ظروف مكعبي از جنس پلي پروپيلن و شكر قهوه‌اي تاثير بسزايي در افزايش ميزان ريزازديادي گياه سيبزميني داشت. استفاده از اين ظروف داراي مزاياي متعددي مي‌باشد، يكي از مهمترين مزاياي اين ظروف اين است كه امكان تبادل گازي فضاي داخل ظرف با بيرون وجود دارد و امكان استفاده از هواي تازه را فراهم مي‌كنند.
چكيده لاتين :
Investigation of the effects of gelling agents, carbohydrate sources and culture containersonmicropropagation of three potato (Solanumtuberosum L.)cultivars
Zahra Movahedi1, Ahmad Moieni2*
Abstract
Background and objectives:Potato (Solanumtuberosum L.) is the fourth most important food crop in the world. Potato micropropagation can be affected by some factors including the type of culture container, carbohydrate source and gelling agent.
Materials and methods:In this study, the effects of above-mentioned different factors were investigated on the micropropagation of three potato cultivars (Agria, Marfona and Savalan) using MS medium. The effects of two type gelling agents (Agar Agar (7 gl-1)and Phytagel (3.5 gl-1) ), three carbohydrate sources (grade sucrose, table sugar, brown sugar (30 gl-1) ) and different culture containers (test tube, small glass bottle (110 × 60 mm), large glassbottle (150 × 95 mm) and polypropylenecontainer (90 × 90 ×110 mm) ) were investigated in the separated experiments. Each experiment was performed according to a factorial experiment based on completely randomized design (CRD) with 10 replications. After 30 days, different traits including shoot length per plantlet, mean of root length per plantlet, number of roots per plantlet, leaf size per plantlet, number of nodes per plantlet and mean of minituber weight per plantletwere measured.The regenerated plants were acclimatized and cultured in the field conditions for minituber production.
Results:The results indicated that the medium containing agar-agar as gelling agent had the highest shoot length per plantlet (5.16 cm) and mean of root length per plantlet (6.06 cm). The highest number of roots per plantlet (4.7) has been obtained by cultivars Marfona and Savalan. Cultivar Marfona also produced the maximum number of nodes per plantlet (9.2). Investigation of the carbohydrate source showed that the brown sugar has improved the most studied traits and the highest shoot length per plantlet (7.07 cm)and mean of root length per plantlet (6.61) have been obtained by the use of brown sugar. Also, the use of polypropylenecontainer (Vitro vent plant tissue container) improved the different studied characters including shoot length per plantlet(17.96 cm) andmean of root length per plantlet (11.73 cm).
Conclusion:In general, the use of agar–agar, brown sugar and polypropylene container can enhance the micropropagation rate and decrease the production input costs.Polypropylenecontainer has the unique capacity of continuous gas-exchange between the inner volume of the container and the outside environment. There is a continuous supply of fresh air in the container and no accumulation of volatile compounds.
