تدوين برنامه علاقه ‌اجتماعي درماني و ارزيابي اثر‌بخشي آن بر مهارتهاي اجتماعي نوجوانان قلدر و قرباني‌

Developing a Social Interest Therapy Program and Evaluating its Effectiveness in Promoting Adolescent Bullies and Victims’ Social Skills

هدف پژوهش حاضر تدوين برنامه علاقه ‌اجتماعي ‌درماني براي نوجوانان قلدر و قرباني و ارزيابي اثر‌‌بخشي آن بر مهارتهاي اجتماعي نوجوانان قلدر و قرباني بود. در اين پژوهش نيمه­ آزمايشي، جامعه آماري شامل تمامي دانش‌آموزان پسر قلدر و قرباني‌ پايه‌هاي دوم و سوم متوسطه شهر ابركوه بود كه در سال تحصيلي 95-1394 مشغول به تحصيل بوده اند. به‌منظور اجراي پژوهش پس از جامعه‌سنجي، از بين دانش‌آموزاني كه بر اساس تحليل نتايج جامعه‌سنجي تحت عنوان قلدر و قرباني طبقه‌بندي شده بودند، 40 دانش‌آموز به‌طور تصادفي به‌عنوان نمونه گروه‌ قلدر و 40 دانش‌آموز به‌طور تصادفي به‌عنوان نمونه گروه‌ قرباني قلدري انتخاب شدند. هر گروه به‌طور تصادفي در دو گروه آزمايش و گواه جايگزين شدند و سپس پرسشنامه‌ مهارتهاي اجتماعي روي آنها اجرا شد. گروههاي آزمايش به‌صورت جدا‌گانه در هر هفته دو جلسه و در مجموع به مدت 12 جلسه در برنامه علاقه اجتماعي درماني قرار گرفتند. پس از پايان جلسات آموزشي و نيز در مرحله پيگيري پرسشنامه‌ مهارتهاي اجتماعي مجدداً اجرا شد. نتايج تحليل واريانس يك‌راهه آميخته نشان داد برنامه علاقه اجتماعي درماني در گروههاي آزمايش در مقايسه با گروههاي گواه همتاي خود، به‌طور معناداري افزايش مهارتهاي اجتماعي در مرحله پس‌آزمون و پيگيري را در پي داشته است. نتايج بيانگر اين بود كه علاقه اجتماعي درماني يك روش مؤثر براي پرورش مهارتهاي اجتماعي در جهت افزايش همدلي، مسئوليت‌پذيري، همكاري، ارتباط و مشاركت در نوجوانان قلدر و قرباني‌ است.

The aim of the present study was to develop a social interest therapy program and evaluate its effectiveness in promoting adolescent bullies and victims’ social skills. The statistical population of this semi-experimental study comprised all male bullies and victims studying in the eleventh and twelfth grades in Abarkooh in academic year 2015-1016. Through sociometric method, the students were categorized into bullies (N=40) and victims (N=40) and then in each group the students were randomly assigned to control and experimental groups. In the next step, the Social Skills Questionnaire was administered to the participants. The experimental groups received a total of 12 social interest therapy sessions (2 weekly sessions). After completion of the training and also in the follow-up phase the Social Skills Questionnaire was administered to the subjects again. Results of mixed MANOVA in the posttest and follow-up phases showed that the social interest therapy program significantly increased social skills in the two experimental groups. Results were indicative of the fact that social interest therapy was an effective method for promoting adolescent bullies and victims’ social skills so that sympathy, accountability, cooperation, communication, and participation can be boosted among them.