تغيير و تحول اصطلاح «استصوابيات» درنظام اداري و مالي ايران

بررسي دقيق واژگاني كه در منابع تاريخي و اسناد آمده، مي تواند راهگشاي كاربرد آن در بستر زمان باشد. و سير تغيير و تحولات نظام مربوط به اصطلاح مورد بررسي را روشن سازد. يكي از واژگاني كه درمنابع و اسناد در كنار ساير اصطلاحاتي چون اخراجات و تكاليف ديواني آمده است، استصوابيات يا استصوابي است. اينكه كلمه مزبور اصطلاح است يا خير و تغيير و تحولات معنايي و كاربردي آن در بستر زمان در نظام اداري و مالي ايران به چه صورت بوده، مساله اصلي مقاله است. اين مقاله با روش توصيفي- تطبيقي و با استفاده از منابع كتابخانه اي و اسناد آرشيوي به كنكاش موضوع مورد بحث مي پردازد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه با توجه به تغييرات مفهومي استصوابيات در متون، اين واژه، غير از معني رايج لغوي آن، اصطلاحي در حوزه نظام اداري و مالي ايران بوده كه در طول زمان كاركرد آن تغيير يافته است. و به مجموعه­ اي از ماليات­ها به ويژه ماليات هاي غير رسمي گفته مي شود كه بيشتر در احكام واگذاري معافيت مالياتي سيورغالات رواج داشته است. هم چنين به عنوان نوعي هزينه خاص دردفتر توجيهات ثبت مي گرديد و در دوره قاجار به صورت حواله ديواني و گونه اي پرداخت مواجب بوده است.