نقش تغييرات بستر رودخانه هاي مرزي كشورها در مناقشات مرزي منطقه خاورميانه (مطالعه موردي كشور ايران)

بستر رودخانه تحت تاثير عوامل و متغيرهاي مختلف همواره ازنظر ابعاد، شكل راستا و الگـو يـا شـكل مـسطحه در تغييـر و تحول است. با تغيير بستر رودخانه هاي مرزي، مشكلاتي در روابط كشورها به وجود مي آيد كه مهم ترين آن عبارت اند از: اختلاف بر سر تعيين دقيق مرز در بستر تغييرپذير رودخانه، اختلافات ناشي از ناپايداري الگوي توزيع حقآ به ميان دو كشور، اختلافات ناشي از وسعت و قلمرو محدودي مرزي؛ بنابراين مطالعه ژئومورفولوژيكي تغييرات بستر رودخانه هاي مرزي، زمينه مديريت جامع رودخانه ها، استفاده بهينه از پتانسيل هاي موجود را جهت بهره برداري و مديريت روابط مرزي را فراهم مي كند. هدف اصلي اين مقاله بررسي چگونگي نقش تغييرات بستر رودخانه هاي مرزي ايران در تغيير خطوط مرزي و بررسي پيامدهاي آن بر روابط بين كشورها هست. براي رسيدن به اين هدف و با توجه به طول مرزهاي رودخانه اي ايران كه 1918 كيلومتر و جمعاً طول 28 رودخانه مرزي مي باشد؛ رودخانه هاي مهم مرزي شامل اروند، ارس، اترك، هيرمند و هريرود كه زمينه ساز مناقشاتي بين ايران و كشورهاي همسايه شده است، جهت مطالعه انتخاب گرديد. روش پژوهش مقاله حاضر، توصيفي - تحليلي و بر پايه مطالعات اسنادي – كتابخانه اي هست در پي پاسخ دادن به اين سوال است: تغييرپذيري بستر رودخانه چه تاثيري بر روابط و مناسبات بين كشورها دارد؟ يافته هاي پژوهش نشان داد جابجايي عرضي و طولي بستر رودخانه ها بر روابط و مناسبات بين كشورها پيامدهايي به طور مشترك دارد كه عبارت اند از تعيين حقآبه، چگونگي بهره برداري از منابع اقتصادي، اختلافات بر سر تغييرات قلمرو، تعيين حدود مرزي، خسارت به تاسيسات مرزي، خسارت به منابع و زمين هاي كشاورزي و در نتيجه سبب تغيير خطوط مرزي مي شود.