نقش آموزش عالي فرامرزي در پويايي و مهاجرت نيروي انساني متخصص

The effect of higher education received abroad in dynamism and migration of skilled workforces

هدف پژوهش حاضر، دريافت و فهم تجارب اساتيد از تحصيل در كشورهاي خارجي است؛ اينكه چه پتانسيل‌ها و ظرفيت‌هايي آن‌ها را به ماندن، ترغيب مي‌نمود. تا بر اين اساس، عوامل دافعه در كشور مبدأ نيز كه موجب مهاجرت آن‌ها مي‌شود، شناسايي گردد. به‌منظور نيل به اين هدف، از رويكرد كيفي مبتني بر مطالعه پديدارشناسانه با اساتيد دانشگاه كردستان استفاده شد كه از اين جامعه، 7 استاد دانشگاه، بر اساس روش نمونه‌گيري هدفمند (داراي تحصيلات خارجه) انتخاب شدند. به‌منظور جمع‌آوري داده‌ها نيز از مصاحبه عميق و براي تحليل آن‌ها از روش تحليل تم مبتني بر كدگذاري باز استفاده شد كه درمجموع 4 تم يا طبقه كلي كه دربردارنده 13 مقوله فرعي‌تر بود استخراج شد. يافته‌ها نشان داد آنچه موجبات مهاجرت را فراهم مي‌آورد: نبود بسترهاي تحقيقاتي، تنش‌هاي سياسي، استانداردهاي اقتصادي، و جوّ سازماني است. با استناد بر تجارب مشاركت‌كنندگان در پژوهش، تعهدات و تعلقات اجتماعي (تعهدات اخلاقي به خانواده و دوستان، حس ميهن‌پرستي)، مشخصه‌هاي فرهنگي و جمعيتي كشور ميزبان (تنوع نژادي و بعضاً نژادپرستي به دليل سابقه‌ي طولاني مهاجرپذيري آن‌ها)؛ و علايق فردي (رضايت دروني) عواملي بودند كه تصميم به بازگشت را در آن‌ها ايجاد مي‌نمود. بنابراين، فراهم كردن بستر مناسب براي تحكيم پيوندهاي علمي و دانشگاهي و از انزوا خارج كردن مؤسسات دانشگاهي كشور، تسهيل روند مهاجرت ايرانيان متخصص مقيم خارج از كشور به داخل كشور و تحليل عميق و مستمر نيازها و نظرات استادان و متخصصان مي‌تواند در راستاي كند كردن مهاجرت و معكوس كردن روند آن بسيار كارگشا باشد.